Versterken van de kwaliteit Groene Kinderdagopvang door doelgericht gebruik van de natuur als pedagogische ruimte

Jonge kinderen maken het meest gebruik van de kinderopvang. In 2015 ging meer dan de helft van alle twee- en driejarige kinderen naar de opvang. Kinderopvang kan stress met zich mee brengen, wat door kan werken in het welzijn en functioneren van kinderen nu en in hun latere leven. Kinderopvang biedt echter ook unieke mogelijkheden om het welzijn van kinderen te bevorderen. Door toenemende verstedelijking en andere oorzaken groeien steeds meer kinderen op in een omgeving met een tekort aan natuur. Groene Kinderopvang kan ervoor zorgen dat kinderen toch vanaf zeer jonge leeftijd regelmatig direct zintuiglijk contact met natuur kunnen maken en daardoor een band met natuur kunnen opbouwen. Een toenemende aantal wetenschappelijke studies laat zien dat zo’n band met natuur de ontwikkeling van zelfvertrouwen en andere persoonlijke competenties kan ondersteunen, en op de langere termijn een belangrijke voorspeller is van geluk, gezondheid, en milieuvriendelijk en sociaal gedrag. Mede als reactie op de groeiende wetenschappelijke kennis over het belang van natuur voor kinderen is er de afgelopen jaren flink geïnvesteerd in Groene Kinderopvang. De buitenruimte van locaties is vergroend en er is door Stichting Groen Cement een kwaliteitsmerk ontwikkeld dat aan ruim 90 kinderopvangorganisaties is toegekend. Er is echter vanuit de wetenschappelijke literatuur weinig kennis beschikbaar over het gebruik en de betekenis van natuur als pedagogische ruimte voor het jonge kind. Zo blijken de meeste wetenschappelijke studies naar de relatie tussen kind en natuur te zijn uitgevoerd met kinderen ouder dan vier jaar. Tevens zijn er weinig studies die een koppeling maken tussen een groene buitenruimte bij opvanglocaties en de kwaliteit van de dagopvang. Voor Groen Cement zorgt deze kennislacune voor een stagnatie in de door de stichting ingezette innovatie. De huidige impulsen vanuit onderzoek en scholing zijn ontoereikend om pedagogisch medewerkers te ondersteunen in een pedagogisch gebruik van de groene buitenruimte en tevens inzichtelijk te maken in hoeverre dit het welzijn en de ontwikkeling van persoonlijke competenties van jonge kinderen bevordert, en daarmee de kwaliteit van de opvang vergroot. Het project stelt zich tot doel deze kennislacune in te vullen. Allereerst wordt een professionaliseringstraject uitgevoerd met 84 pedagogisch medewerkers van 12 Groene kinderopvanglocaties. In dit traject leren en ontdekken medewerkers de groene buitenruimte zo te gebruiken dat dit het welzijn van het jonge kind en zijn/haar persoonlijke competenties bevordert en daarmee de kwaliteit van de dagopvang vergroot. Hierbij wordt speciaal aandacht gegeven aan de gebruiksmogelijkheden voor het zeer jonge kind. Door pedagogisch medewerkers gemaakte beelden van activiteiten van baby’s in de binnen- en buitenruimte worden door onderzoekers geanalyseerd en teruggekoppeld naar de medewerkers. Na afloop van het professionaliseringstraject wordt de effectiviteit van de interventie voor de kwaliteit van de kinderopvang in kaart gebracht met behulp van een evaluatie onderzoek onder ca. 600 kinderen van 24 Groene Kinderopvanglocaties. In dit evaluatie onderzoek wordt het welzijn van kinderen in de leeftijd van 0-4 jaar op de locaties die het professionaliseringstraject hebben doorlopen vergeleken met het welzijn van kinderen in dezelfde leeftijdsgroep op groene kinderopvanglocaties die niet zo’n traject hebben doorlopen. Hierbij wordt het welzijn van de kinderen bepaald aan de hand van (1) systematische observaties van het welbevinden en de betrokkenheid; (2) gevalideerde vragenlijsten voor het meten van persoonlijke competenties en (3) de cortisolwaarden in het speeksel als indicator voor fysiologische stress . In het evaluatie onderzoek wordt tevens nagegaan in hoeverre de effectiviteit van de interventie verschilt voor (1) baby’s, dreumesen en peuters; (2) jongens en meisjes en (3) kinderen met makkelijker en moeilijker temperament. Het project levert diverse implementatietools waarmee het pedagogisch gebruik van de buitenruimte voor het jonge kind kan worden verbeterd. Dit betreft onder meer een training voor pedagogisch medewerkers, een innovatieplan voor de Stichting Groen Cement, en diverse evidence-based kennisproducten, waaronder factsheets en wetenschappelijke artikelen, waarmee het disccours over het gebruik van de natuur als pedagogische ruimte binnen de kinderopvang kan worden geïnitieerd en verder vormgegeven.