Whole Exome Sequencing (WES): exploring the ethics of an innovative genetic tool in paediatric practice
Het vervolg op dit onderzoek is project 731010013.
Meer informatie
Zie ook Mediator Special Ethiek (nov 2017): Genetische diagnostiek: wil je alles weten?Auteur: Cornelis, Candice; Tibben, Aad; Dondorp, Wybo; van Haelst, Mieke; Bredenoord, Annelien;Knoers, Nine;üwell, Marcus;Bolt, Ineke;van Summeren, Marieke
zie eerdere samenvatting
Whole exome sequencing (WES) is een nieuwe vorm van genetisch onderzoek waarbij de eiwit-coderende regio’s (exoom) van het menselijke genoom in kaart kunnen worden gebracht. Hiermee kan de techniek gebruikt worden om een verklaring te vinden voor ziekten of aandoeningen waarvan de oorzaak niet helder is, maar vermoedelijk wel genetisch van aard. Echter, WES kan meer informatie opleveren dan nodig is om de hulpvraag te beantwoorden, zogenaamde neven- of incidentele bevindingen oftewel bijvangst. De mogelijkheid van dit soort bevindingen roept bepaalde ethische vragen op over het gebruik van de techniek in de praktijk, vooral wanneer die gebruikt wordt bij kinderen die zelf nog niet in staat zijn om eigen beslissingen te maken. Ethische thema’s in deze context omvatten ‘het recht op niet weten’, ‘het recht op een open toekomst’ en ‘informed consent en wilsbekwaamheid’. Dit project is een oriënterend empirisch ethisch onderzoek naar hoe WES op verantwoorde wijze in de kindergeneeskundige praktijk kan worden ingevoerd. Interviews zijn gehouden met ouders van kinderen om hun perspectief in kaart te brengen over de belemmeringen, overwegingen en bezwaren die zij ervaren bij de keuze voor WES en mogelijke nevenbevindingen. Deze inzichten over beslissingsprocessen zijn vervolgens gebruikt voor twee doeleinden: als input voor de ethische analyse en om tot concrete aanbevelingen te komen over het verantwoord gebruik van WES in de dagelijkse pediatrische diagnostische praktijk.
Sinds januari 2014 wordt Whole-exome-sequencing (WES), een nieuwe techniek om snel grote delen van het DNA te onderzoeken, toegepast voor de indicatie "mentale retardatie en/of multipele congenitale afwijkingen" binnen de afdeling Medische Genetica van het UMC Utrecht. Het voordeel van deze techniek is dat een diagnose gesteld wordt, een nadeel is dat andere, toevallige, erfelijke bevindingen (zgn. "bijvangst) worden opgespoord die gezondheidsconsequenties kunnen hebben. Voorafgaand aan de uitvoering van WES worden ouders uitvoerig ingelicht over de procedure en worden zij in staat gesteld keuzes te maken t.a.v. het al dan niet krijgen van informatie over soorten van bijvangst. Het huidige onderzoeksproject omvat een empirisch onderzoek naar de ervaringen en belevingen van ouders t.a.v. het informatie- en toestemmingsproces, gevolgd door een ethische analyse. Ouders waarvan hun kind in aanmerking komt voor WES wordt gevraagd om mee te werken aan het onderzoek, waarbij gebruikt wordt gemaakt van individuele interviews.