Zelfmanagement en inzetbaarheid van werknemers met klachten van arm, nek en/of schouder; KANS duurzaam onder controle
Zelfmanagement bij klachten van arm, nek en/of schouder
Vraagstuk
Veel werknemers hebben last van klachten aan arm, nek en/of schouder (KANS). Vanwege de grote aantallen en de hoge kosten die daardoor met KANS gemoeid zijn, loont het om te investeren in duurzame inzetbaarheid van deze groep. Fysiotherapie, manuele therapie en ergonomische maatregelen zijn niet of slechts ten dele effectief. Vooral een actieve leefstijl en het zelf managen van klachten lijken belangrijk.
Onderzoek
In het project is via intervention mapping het zelfmanagementprogramma GRIP op KANS ontwikkeld, bestaande uit zes groepsbijeenkomsten en een e-health-module. Van 123 werknemers met KANS volgde ongeveer de helft dit programma. De andere helft kreeg als controlegroep de gebruikelijke zorg.
Uitkomst
GRIP op KANS vermindert bij de deelnemers beperkingen die zij tijdens het werk ervaren. Ook draagt de interventie bij aan het zelfmanagementgedrag op het werk. Bij andere uitkomstmaten werd geen verschil tussen de groepen gevonden. Deelnemers zijn tevreden over de interventie. Ze waarderen de diversiteit en het werken in de groep. Ook over de e-health-module is men positief, vooral over het gedeelte met oefeningen. Deelnemers krijgen meer inzicht in hun klachten en worden zich er meer van bewust hoe je daarmee om kunt gaan.
Producten
Auteur: Hutting, Nathan, Staal, J Bart, Engels, Josephine A, Heerkens, Yvonne F, Detaille, Sarah I, Nijhuis-van der Sanden, Maria W G
Magazine: Occupational and Environmental Medicine
Auteur: Nathan Hutting, J Bart Staal, Yvonne F Heerkens, Josephine A Engels, Maria WG Nijhuis-van der Sanden
Magazine: Trials
Auteur: Nathan Hutting, Josephine A Engels, J Bart Staal, Yvonne F Heerkens and Maria W G Nijhuis-van der Sanden
Magazine: Journal of occupational medicine and toxicology
Auteur: Hutting, Nathan, Detaille, Sarah I., Heerkens, Yvonne F., Engels, Josephine A., Staal, J. Bart, Nijhuis-van der Sanden, Maria W. G.
Magazine: Journal of Occupational Rehabilitation
Auteur: Nathan Hutting, Josephine A Engels, J Bart Staal, Yvonne F Heerkens and Maria WG Nijhuis-van der Sanden
Auteur: Hutting, Nathan, Detaille, Sarah I, Engels, Josephine A, Heerkens, Yvonne F, Staal, J Bart, Nijhuis-van der Sanden, Maria WG
Magazine: Journal of multidisciplinary healthcare
Auteur: Hutting N, Heerkens YF, Engels JA, Staal JB, Nijhuis-van der Sanden MWG
Magazine: BMC Musculoskeletal Disorders
Auteur: Nathan Hutting, Josephine A. Engels, Yvonne F. Heerkens, J. Bart Staal, Marie W.G. Nijhuis-van der Sanden
Magazine: Journal of Occupational Rehabilitation
Verslagen
Eindverslag
Klachten van arm, nek en/of schouder (KANS)
KANS komt onder werknemers veel voor: de percentage variëren van 2% tot 41% onder andere afhankelijk van de setting en gebruikte definitie. In 19% van de gevallen zijn de klachten chronisch en 58% van de mensen met chronische klachten maakt gebruik van zorg door bijv. huisarts, medisch specialist of fysiotherapeut. De exacte oorzaak van aspecifieke KANS is niet bekend. Waarschijnlijk spelen werkgerelateerde fysieke, werkgerelateerde psychosociale en persoonlijke factoren een rol. Zonder effectieve behandelmethoden blijven werknemers met KANS pijn, beperkingen in (werkgerelateerde) activiteiten en participatieproblemen houden. Een zelfmanagement programma waarin werknemers met KANS beter met hun klachten leren omgaan en dat aandacht besteedt aan de werkgerelateerde fysieke, psychosociale, persoonlijke en externe factoren van KANS zou mogelijk het omgaan met de klachten kunnen verbeteren en zo op termijn de beperkingen tijdens het werk kunnen verminderen.
Onderzoeksgroep
Met subsidie van ZonMw ontwikkelden het Lectoraat Arbeid & Gezondheid van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen en IQ Healthcare van het Radboudumc, op basis van een bestaand zelfmanagement, een zelfmanagement programma voor werknemers met chronische (>12 weken) aspecifieke KANS. Het programma, ‘GRIP op KANS’, bestaat uit een zestal groepsbijeenkomsten en een eHealth module.
Ontwikkeling ‘GRIP op KANS’
Het programma is ontwikkeld volgens de zes stappen van het Intervention Mapping protocol. Het programma is onder andere gebaseerd op de multidisciplinaire richtlijn ‘Aspecifieke klachten arm, nek en/of schouders’. Ervaringen van werknemers met KANS en experts op het gebied van KANS, zelfmanagement en eHealth zijn tijdens focusgroepen onderzocht. Uit de focusgroepen met medewerkers met KANS blijkt dat zij onvoldoende inzicht en kennis met betrekking tot hun klachten hebben. Oefeningen, informatie over het omgaan met de klachten, werkdruk, stress, het in acht nemen van de eigen grenzen en communiceren over de klachten met anderen zijn specifieke behoeften van werknemers met KANS. In de focusgroepen met experts is aangegeven dat de interventie zich zou moeten richten op het versterken van de eigen-effectiviteit en op empowerment. Experts bevestigden dat werknemers met KANS moeite hebben met het managen van hun klachten en hun werk(situatie) en dat een zelfmanagement programma in combinatie met eHealth een goede ondersteuning kan zijn voor de doelgroep.
Doel programma
Het uiteindelijke doel van het programma is ‘zelfmanagement gedrag op het werk’ om zo de ervaren beperkingen van werknemers met KANS te verminderen. In de groepsbijeenkomsten worden onderwerpen behandeld gerelateerd aan onder andere: werkdruk, belastbaarheid, kernkwaliteiten, timemanagement, omgaan met pijn en vermoeidheid, (omgaan met) stress, een gezonde leefstijl, communicatie, samenwerken en inschakelen van ondersteuning, omgaan met negatieve emoties en positief denken. Daarnaast is er aandacht voor oefeningen, waaronder spierontspanningsoefeningen, sport en lichamelijke inspanning. De eHealth module is zodanig ingericht dat deelnemers hier aanvullende informatie kunnen opzoeken, veelal specifiek gericht op wat zijzelf kunnen doen om beter met hun klachten om te gaan en hun klachten te verminderen. Aan het eind van elke bijeenkomst wordt een individueel actieplan opgesteld met een doel waar de betreffende deelnemer gedurende de daaropvolgende week aan gaat werken.
Effectiviteit programma
De effectiviteit van het programma werd onderzocht door middel van een gerandomiseerde gecontroleerde trial (RCT). De DASH (disabilities of the arm, shoulder and hand) vragenlijst werd gekozen als primaire uitkomstmaat. Daarnaast werden verschillende andere vragenlijsten gebruikt als secundaire uitkomstmaat om het effect van het programma vast te stellen. Deelnemers werd gevraagd de vragenlijsten aan het begin van het onderzoek en na 3, 6 en 12 maanden in te vullen. De