Zicht op zingeving

In 2021 is een onderzoeksopzet ontwikkeld rond zingeving in de ouderenzorg met behulp van de ‘Cirkelen rond je onderzoek’-methode. De interventie werd uitgevoerd op twee afdelingen van Liemerije, een ouderenzorginstelling in het oosten van Nederland. Het onderzoek richtte zich op hoe zorgmedewerkers en behandelaars geschoold en gecoacht kunnen worden om aandacht voor zingeving – dat wat bewoners in het bijzonder bezighoudt – te integreren in hun werkzaamheden.

Doel 

Het doel van het project was het integreren van aandacht voor wat bewoners bezighoudt in dagelijkse werkzaamheden. Dit doel is onderverdeeld in:

• Veranderdoel: Zorgmedewerkers worden zich bewuster dat zingeving onderdeel is van hun zorg, behandeling of begeleiding en maken hier ruimte voor.
• Professionaliseringsdoel: Zorgmedewerkers voelen zich competent om in te gaan op wat bewoners bezighoudt en weten hoe dit kan worden geïntegreerd in hun dagelijkse werkzaamheden.
• Ontwikkeldoel: Ondersteunend materiaal is ontwikkeld vanuit de praktijkinterventie, waaronder de rol van ‘leercoach zingeving’.
• Kennisdoel: De kennis en scholing van dit project worden organisatiebreed beschikbaar gesteld en landelijk verspreid.

Aanpak

De praktijkinterventie met leercoaches zingeving bestond uit de volgende onderdelen:

1. Scholing: De training ‘Luisteren met ruimte’;
2. Intervisie: Bijeenkomsten op de afdeling om casussen te bespreken en te koppelen aan de scholing;
3. Individuele leercoaching: Persoonlijke leervragen bespreken en feedback ontvangen over aandacht voor wat bewoners bezighoudt.

De wetenschappelijke evaluatie vond plaats door middel van logboekanalyses, evaluaties van de scholing, metingen bij medewerkers en interviews met bewoners en hun naasten.

Samenwerkingspartners 

Dankzij het voortraject van ‘Cirkelen rond je onderzoek’ waren diverse partijen bij het project betrokken, waaronder zorgmedewerkers, onderzoekers, leidinggevenden en naasten van cliënten. Naasten namen deel aan een klankbordgroep die actief adviseerde, meedacht en deelnam aan de training. Deze brede samenwerking zorgde voor versterking van de inhoud en opzet van het project. Naasten brachten enthousiasme over via cliëntenraden en verbonden het onderzoek met de nieuwe strategische koers van de organisatie. Hierdoor werd zingeving niet alleen op afdelingsniveau, maar ook organisatiebreed geïntegreerd.

Resultaten 

De studie toonde aan dat er tijdens dagelijkse contactmomenten veel mogelijkheden zijn om aandacht te besteden aan wat bewoners bezighoudt. Uit interviews en observaties kwam een eerste verkenning van vaardigheden naar voren, die ‘zingevingsvaardigheden’ werden genoemd. Deze vaardigheden zijn onderverdeeld in drie thema’s:

• Afstemmen
• Verbinden
• Verdiepen

De opbrengsten van dit onderzoek maken deel uit van een organisatiebreed implementatietraject genaamd ‘Leefplezier & Werkplezier’.