Conflictscheiding en de veiligheid van kinderen - Screening en evaluatie bij ouders en kinderen in conflictscheiding

- Complexe scheidingen hebben grote gevolgen voor het welbevinden en emotionele veiligheid van kinderen. Gevolgen van conflictscheidingen voor kinderen zijn o.a. stress, loyaliteitsproblematiek, parentificatie en (risico op) contactverlies.

- Er zijn meerdere scheidingsinterventies in Nederland. Geen van deze interventies staat als effectief in de databank effectieve jeugdinterventies van het NJI. Een aantal interventies, waaronder Ouderschap Blijft (OB) en Ouderschap na Scheiding (ONS) zijn goed onderbouwd.

- In deze aanvraag richten we ons specifiek op de interventies Ouderschap Blijft (OB) en Ouderschap na Scheiding (ONS). Deze interventies richten zich op probleemafname in de vorm van afname van conflicten, verbeteren communicatie en samenwerking tussen ouders, afspraken maken tussen ouders, verminderen van de loyaliteitsproblemen en stress van kinderen en indien nodig realiseren van contactherstel tussen ouder en kind.

- Er is geen zicht op de mate van probleemafname bij deze en andere scheidingsinterventies en in hoeverre deze interventies bijdragen aan verandering in de (complexe) scheidingssituatie.

- Er is dus ook geen zicht op in hoeverre scheidingsinterventies bijdragen aan het vergroten van welbevinden en emotionele veiligheid van kinderen.

- Emotionele veiligheid wordt in deze aanvraag gebaseerd op de genoemde ernstige gevolgen in de Richtlijn (Van der Valk e.a., 2020): emotionele onveiligheid bij conflictscheiding bestaat uit stress, gehechtheidsproblemen, loyaliteitsproblemen parentificatie en contactverlies. De emotionele veiligheid wordt vergroot als deze problemen voor kinderen meetbaar afnemen.

- Er is grote behoefte bij professionals en onderzoekers aan een instrument voor screening en evaluatie bij scheidingshulp. Screening bij start van een traject helpt om de ernst van de situatie in te schatten en bij het gesprek met de cliënt over het vaststellen van de doelen voor het traject. Screening bij einde van het traject helpt bij het in kaart brengen van probleemafname. Gebruik van een dergelijk instrument op grotere schaal geeft daarnaast informatie over in hoeverre een interventie bijdraagt aan probleemafname, vergroting van de emotionele veiligheid van kinderen en verbetering in de scheidingssituatie.

- Er is op dit moment nog geen instrument beschikbaar dat aansluit bij deze problematiek en doelgroep en dat gebruikt kan worden voor zowel screening bij aanvang van een traject als evaluatie bij einde traject.

- In het project ‘Screening en evaluatie van hulp bij complexe scheiding’ (2019-2020) is een screenings- en evaluatie-instrument ontwikkeld dat voldoet aan deze behoefte en gebruikt kan worden voor screening en evaluatie en het meten van probleemafname. Het betreft de SES-O en SES-K, in een versie voor ouders en een versie voor kinderen vanaf 8 jaar. Dit instrument is nog niet gevalideerd.

- Het valideren, professionaliseren en implementeren van dit instrument helpt de praktijk bij het vormgeven en professionaliseren van de hulpverlening bij conflictscheidingen.

- Landelijk werken tientallen organisaties vanuit de methodieken OB en ONS. Een deel van deze organisaties heeft zich reeds in het lopende project bereid getoond om mee te werken aan het ontwikkelen en verbeteren van dit instrument, vanwege behoefte aan een passend instrument voor de doelgroep.

- Door het op grote schaal inzetten van het instrument in de praktijk krijgen we inzicht in de invloed van de interventies op het verbeteren van het welbevinden en de emotionele veiligheid van kinderen en kunnen we uiteindelijk toewerken naar verbeteringen van de methodiek.

Onderzoeksvraag / doelstelling:

Het valideren, professionaliseren en implementeren van de SES-O en SES-K, zodat dit instrument gebruikt wordt in de dagelijkse praktijk bij de scheidingsinterventies OB en ONS. Het onderzoeken van de werkzaamheid van deze interventies gericht op ouders en kinderen in een conflictscheiding. Hiermee komt zicht op de mate van probleemafname en op de bijdrage van deze interventies op het welbevinden en de emotionele veiligheid van kinderen in conflictscheidingen.

- Middels implementatie van het instrument, voor- en nametingen met het instrument, factoranalyses en t-toetsen en kennisoverdracht en implementatie worden de doelstellingen gerealiseerd.

- Kennisoverdracht vindt plaats met participatie van ouders/jongeren/ervaringsdeskundigen, professionals en de breed georiënteerde projectgroep waarin ieder lid een eigen inbreng heeft in de implementatie en verspreiding van kennis. Hiervoor wordt een implementatieplan vanuit het cliëntenpanel en vanuit de projectgroep opgesteld.