Kostenbesparing
Met begeleid vervroegd ontslag kan vanuit gezondheidszorgperspectief een besparing van € 168,- per patiënt per opname worden gerealiseerd. Vanuit maatschappelijk perspectief is als gevolg van begeleid vervroegd ontslag geen besparing te verwachten, doordat de kosten voor mantelzorg hoger zijn. De berekening en toelichting vindt u in de pdf (zie Downloads).
Implementatie van de onderzoeksresultaten
Richtlijnontwikkeling en –herziening
Begeleid vervroegd ontslag als behandelmogelijkheid is niet opgenomen in de bestaande richtlijnen, omdat de resultaten van het onderzoek in 2011 beschikbaar zijn gekomen. De richtlijnen waren toen al herzien. De resultaten zijn wel verspreid onder relevante organisaties in Nederland (bron: projectleider). Binnen het programma DO is aanvullend onderzocht op welke grond patiënten, mantelzorgers en zorgverleners kiezen voor ziekenhuiszorg of thuisbehandeling. Ca. 25% bleek een vaste voorkeur te hebben voor ziekenhuiszorg, ongeacht de invulling van de thuisbehandeling, versus 46% voor thuiszorg. Bij zorgverleners had het heropnamerisico een sterk effect op de keuze tussen ziekenhuiszorg of thuisbehandeling.
Algemene informatie over relevante richtlijnen en zorgstandaarden:
- Richtlijn Ketenzorg COPD: In 2004 hebben acht landelijke organisaties, waaronder de NHG en de Vereniging Astmacentra Nederland (VAN), de Stichting Ketenkwaliteit COPD opgericht. Doel is de groeiende groep mensen met COPD betere zorg te bieden. In 2005 is de richtlijn “Ketenzorg COPD” ontwikkeld (cbo.nl).
- Zorgstandaard COPD: In 2010 ontwikkeld door de Longalliantie Nederland (LAN) in samenwerking met de beroepsverenigingen. De inhoud van de zorg voor mensen met COPD is gebaseerd op de meest recente richtlijnen, protocollen en relevante afspraken. In 2011 kwam de patiëntenversie van de Zorgstandaard COPD uit. Uit onderzoek van TNS NIPO blijkt deze bij ruim de helft van de huisartsen en driekwart van de praktijkondersteuners bekend te zijn. Niet iedereen blijkt er mee aan de slag te gaan (Longalliantie.nl).
Naleving van de richtlijn en effectmeting in de praktijk
Er is weinig ervaring met begeleid vervroegd ontslag in Nederland. Binnen het Nationaal Programma Onderzoek Ouderen (NPO) lopen momenteel drie onderzoeken naar andere zorgvormen voor kwetsbare ouderen met complexe problemen die tijdelijk zijn opgenomen in een ziekenhuis. Wat betreft de huidige financieringsstructuur is deze (nog) niet geschikt voor zorgvormen als begeleid vervroegd ontslag. Dat wil zeggen: patiënten uit de tweedelijn (onder verantwoordelijkheid van longarts) die deels behandeld worden in de thuissituatie (eerstelijn met monitoring door de thuiszorg (AWBZ)), voor een aandoening die normaal gesproken in de tweedelijn behandeld wordt (bron: projectleider).
Het is op dit moment niet duidelijk of en in welke mate begeleid vervroegd ontslag bij deze patiëntengroep in de praktijk wordt toegepast. Wel moet in deze rekening worden gehouden met het gegeven dat de opnames een piek hebben in de herfst en winter. Omdat de bedden op de longafdeling daardoor vaak bezet zijn, heeft ieder ziekenhuis extra “longbedden’ op andere afdelingen. In deze situatie doet men er al alles aan om de opnameduur zo laag mogelijk te houden (bron: NVALT).
Algemene informatie over de naleving van richtlijnen en effectmeting in de praktijk:
- Nationaal Actieprogramma Chronische Longziekten (NACL:) In oktober 2011 besproken in de Vaste Kamercommissie van VWS. Het NACL is opgesteld door de lidorganisaties van de LAN en is eind 2011 geïnitieerd. Het NACL heeft een looptijd van vijf jaar en kent vijf doelen: 25% minder opnamedagen in het ziekenhuis; 15% vermindering verloren werkdagen; 20% meer rendement in kwaliteit van leven per euro die aan inhalatiemedicatie wordt besteed; 25% minder kinderen onder de 18 jaar die beginnen met roken; 10% minder doden door chronische longaandoeningen. Deze doelen kunnen worden bereikt door verbetering van preventie en zorg voor longpatiënten, meer doelmatigheid en meer arbeidsparticipatie.
- Raming kosten COPD: In 2013 heeft het RIVM in haar rapport “Maatschappelijke kosten voor astma, COPD en respiratoire allergie” aangegeven dat de kosten voor mensen met COPD de komende 20 jaar stijgen met 28%. De belangrijkste kostenposten hierbij zijn geneesmiddelen, ziekenhuisopnames en langdurige zorg.
Wie zijn aan zet
- Beroepsgroepen, LHV/NHG, NVALT kunnen een bijdrage leveren aan het verder onderzoeken van geschikte populaties en optimaliseren van begeleid vervroegd ontslag. Afgaand op de doelen van het NACL kunnen o.a. huisartsen, longartsen, NHG, OMS, LAN en de NVALT een betekenisgevende rol spelen in het vergroten van de doelmatigheid van de COPD zorg. Op dit moment is niet bekend welke concrete plannen er bij deze partijen liggen.
- Zorgverzekeraars: Financieringsstructuur voor begeleid vervroegd ontslag ontbreekt. Zorgverleners en hun koepels zijn in samenspraak met de overheid en zorgverzekeraars verantwoordelijk voor verdere implementatie. Inkoopbeleid gericht op gecoördineerde COPD zorg; de zorgstandaard COPD (waar o.a. kwaliteitsindicatoren onderdeel van uitmaken) vormt de basis voor het inkopen van ketenzorg.
N.B. Er is in het algemeen nog veel onduidelijkheid over waar verantwoordelijkheden liggen omtrent naleving van richtlijnen: op microniveau (instelling / zorgprofessionals) dan wel meso-, macroniveau (systeem / wetenschappelijke vereniging). Een belangrijke rol wordt toegedacht aan netwerken en consortia.
