Behavioural activation delivered by mental health nurses versus treatment as usual for late-life depression in primary care
Projectomschrijving
Depressieve klachten komen veel voor bij mensen van 65 jaar en ouder en dragen in belangrijke mate bij aan een verminderde kwaliteit van leven. Schattingen variëren van 12-25%. Er is behoefte aan een eenvoudige, kortdurende, niet-medicaliserende behandeling voor ouderen met depressie. Gedragsactivatie is zo’n laagdrempelige, eenvoudig uit te voeren en effectieve psychologische behandeling voor depressie, die door de POH-GGZ kan worden uitgevoerd.
In deze studie onderzochten we de (kosten-)effectiviteit van gedragsactivatie (GA) door de praktijkondersteuner-GZZ voor ouderen (65+) in de huisartsenpraktijk. Patiënten die gedragsactivatie ontvingen, hadden na 8 weken minder depressieve klachten dan patiënten die gebruikelijke zorg kregen. Dit effect bleef bestaan tot drie maanden na het einde van de behandeling. Gedragsactivatie bleek ook een goedkopere optie te zijn dan gebruikelijke zorg. Het is dan ook de moeite waard om gedragsactivatie voor ouderen in de huisartsenpraktijk breder te gaan toepassen.
Verspreidings- en Implementatie Impuls (VIMP)
Deze studie heeft een Verspreidings- en Implementatie Impuls (VIMP) gekregen.
Producten
Auteur: Janssen N.P. · Hendriks G.-J. · Baranelli C.T. · Lucassen P. · Oude Voshaar R. · Spijker J. · Huibers M.J.H.
Magazine: Psychotherapy and Psychosomatics
Auteur: Janssen, N., Huibers, M. J., Lucassen, P., Voshaar, R. O., Van Marwijk, H., Bosmans, J., Spijker, J., Pijnappels, M., & Hendriks, G. J.
Magazine: BMC Psychiatry
Auteur: Janssen, N. & Huibers, M.
Magazine: Tijdschrift voor gedragstherapie en cognitieve therapie
Auteur: Marcus Huibers
Verslagen
Eindverslag
Depressie op latere leeftijd hangt samen met meer ziekte, sterfte en risico op comorbide stoornissen, maar wordt niet altijd effectief behandeld. Antidepressiva hebben, vooral bij ouderen die ook andere medicijnen gebruiken, vaak bijwerkingen zoals vaker vallen, en dus botbreuken, of een delier. Er is behoefte aan een eenvoudige, kortdurende, niet-medicaliserende behandeling voor ouderen met depressie. Gedragsactivatie is zo’n laagdrempelige, eenvoudig uit te voeren en effectieve psychologische behandeling voor depressie, die door de POH-GGZ kan worden uitgevoerd. In deze studie onderzochten we de (kosten-)effectiviteit van gedragsactivatie (GA) door de praktijkondersteuner-GZZ voor ouderen (65+) in de huisartsenpraktijk. Patiënten die gedragsactivatie ontvingen, hadden na 8 weken minder depressieve klachten dan patiënten die gebruikelijke zorg kregen. Dit effect bleef bestaan tot drie maanden na het einde van de behandeling. Gedragsactivatie bleek ook een goedkopere optie te zijn dan gebruikelijke zorg. Mensen die gedragsactivatie kregen, hebben in het jaar daarna minder huisartsenzorg, ziekenhuiszorg en medicatie gebruikt dan de mensen in de gebruikelijke zorggroep. Dit verschil was ongeveer 1000 euro per patiënt. De totale maatschappelijk kosten in de GA groep waren €485 lager dan in de gebruikelijke zorg groep. Deze verschillen zijn niet zo groot dat we met zekerheid kunnen zeggen dat gedragsactivatie ze veroorzaakt heeft. Echter, omdat door gedragsactivatie de klachten veel sneller afnamen dan door gebruikelijke zorg, en zowel de kosten voor de samenleving als de gezondheidszorg lager zijn, terwijl patiënten zich beter voelen, is het de moeite waard om gedragsactivatie voor ouderen in de huisartsenpraktijk breder te gaan toepassen.
Op de nameting (post-treatment) rapporteerden deelnemers in de gedragsactivatie-conditie significant minder depressieve symptomen dan de deelnemers in de gebruikelijke zorg t (121.23 )= 3.76 met een effect size (tussen de condities) van 0.87 (0.40-1.34), p = 0.001. Op het laatste meetmoment 12 maanden na de nameting rapporteerde de GA groep minder klachten dan de gebruikelijke zorggroep t (117.05) = 1.27, p 0.21, met een effect size (tussen de condities)van 0.32 (-0.21 – 0.86). Dit effect was niet significant, vermoedelijk omdat onze sample size, door dropout in de follow-up fase, het niet toelaat een klein effect te detecteren. Een effect size van 0.32 is mogelijk wel klinisch relevant. Gemiddelde kosten van zorggebruik over 12 maanden waren lager in de GA groep (€5309) dan in de gebruikelijke zorg groep (€6400). Kosten van productiviteitsverliezen waren vergelijkbaar in de GA groep (€6101) en de gebruikelijke zorg groep (€6129), maar kosten van mantelzorg in de GA groep (€3603) waren hoger dan in de gebruikelijke zorg groep (€2969). 2 van deze verschillen in kosten was statistisch significant. Totale maatschappelijk kosten in de GA groep waren €485 lager dan in de gebruikelijke zorg groep, maar dit verschil was niet statistisch significant (95% BI -3861 tot 2792). In de budget impact analyse is uitgegaan van 345.000 nieuwe patiënten met een depressie per jaar van 65 jaar en ouder. Hiervan ontvangt 50% (n= 172.500) een depressiebehandeling in onze budget impact scenario’s. De budget impact analyse laat zien dat een implementatiegraad van 100% van BA leidt tot maatschappelijke kosten die €67,900,000 lager zijn dan gebruikelijke zorg. Gezondheidszorgkosten zijn in dit scenario €152,740,000 lager. Bij een implementatiegraad van 40% zijn de kostenbesparingen van BA ten opzichte van de gebruikelijke zorg €27,160,000 vanuit maatschappelijk perspectief en €61,096,000 vanuit gezondheidszorgperspectief. Hierbij moet worden opgemerkt dat de behandeling ook toegepast kan worden bij al bestaande depressieve klachten. Onze doelgroep bleek gemiddeld al ongeveer 10 jaar depressieve klachten te ervaren. Voor sommige van hen was GA de eerste behandeling, maar meer dan een kwart gebruikte op baseline al antidepressiva. Dat betekent dat de budget impact groter is als ook aan bestaande patiënten (prevalente cases) de behandeling wordt aangeboden. De budget impact is dus een conservatieve schatting van de daadwerkelijke kostenbesparing wanneer GA breed zou worden ingezet.
Samenvatting van de aanvraag
DOEL/VRAAGSTELLING: De (kosten-) effectiviteit van gedragsactivatie (Behavioural Activation – BA) wordt vergeleken met gebruikelijke zorg in de huisartsenpraktijk. HYPOTHESE: BA is kosteneffectief in vergelijking met gebruikelijke zorg (kosten-) effectiever. STUDIE OPZET: Een cluster-gerandomiseerd en gecontroleerd multicenter onderzoek met 52 weken follow-up. STUDIEPOPULATIE/DATABRONNEN: 200 patiënten (65 jaar of ouder) met klinisch relevante depressieve klachten conform een score van 9 of meer op de 9-item Patient Health Questionnaire (PHQ>9). INTERVENTIE: 8 wekelijkse BA-sessies van 30 minuten uitgevoerd door de POH-GGZ. GEBRUIKELIJKE ZORG /VERGELIJKING: Gebruikelijke zorg zonder restricties uitgevoerd in de huisartsenpraktijk. UITKOMSTMATEN: Ernst van de depressie, gemeten met de Quick Inventory of Depressive Symptomatology (Q-IDS), en kwaliteit van leven, gemeten met de EuroQol-5D (EQ-5D) gedurende de behandeling en follow-up. SAMPLE SIZE BEREKENING/DATA-ANALYSE: Gebaseerd op een effect size van 0.50 en 20% uitval zijn 100 deelnemers per groep nodig. KOSTENEFFECTIVITEITSANALYSE/ BUDGET IMPACT ANALYSE: De economische evaluatie wordt gedaan vanuit een maatschappelijk perspectief. In de budget impact analyse zullen de financiële consequenties van BA versus gebruikelijke zorg geëvalueerd worden over een periode van 5 jaar. TIJDPAD: Voorbereiding = maand 0-6; maand 6-9 training POH-GGZ; maand 9-15 rekrutering; maand 9-27; behandeling en follow up; maand 27-36 rapporteren. OBJECTIVE(S)/RESEARCH QUESTION(S): To compare the effectiveness and cost-effectiveness of behavioural activation (BA) and treatment as usual (TAU) for late-life depression in primary care in the Netherlands HYPOTHESIS: Compared to TAU, BA will be more effective and less costly. STUDY DESIGN: A cluster-randomised and controlled multicentre trial (RCT) conducted in primary care centres (PCC) with a follow-up of 52 weeks (FU) STUDY POPULATION(S)/DATASETS: 200 Patients (aged 65 years or older) with clinically significant depressive symptoms according to the 9-item Patient Health Questionnaire score of 10 or more (PHQ>9). INTERVENTION: 8 weekly 30-minute BA sessions delivered by a trained mental health nurse (MHN). USUAL CARE /COMPARISON: Treatment as usual delivered by the GP without restrictions. OUTCOME MEASURES: Depression severity as assessed with the Quick Inventory of Depressive Symptomatology (Q-IDS) and quality of life as assessed with the EuroQuol-5D (EQ-5D) during the 12-week treatment period and follow-up. SAMPLE SIZE CALCULATION/DATA ANALYSIS: Based on an effect size of 0.50 and a 20% dropout, 100 participants per treatment group need to be recruited. Effectiveness will be analysed using mixed linear regression modelling. COST-EFFECTIVENESS ANALYSIS/ BUDGET IMPACT ANALYSIS: The economic evaluation will be conducted from a societal perspective. In the budget impact analysis, the financial consequences of widespread BA implementation will be compared with TAU over a period of five years. TIME SCHEDULE: 0-6 months: preparation; 6-9 months: training MHNs; 9-15 months: recruitment; 9-27 months: treatment and follow-up; 27-36 months: reporting.