Changes in the use and organization of care in general practices and out-of-hours services: lessons learned from the COVID-19 pandemic
Het uitbreken van de COVID-19-pandemie had een grote effect op de zorg via de eigen huisarts of via de huisartsenpost. In het COVID-GP project onderzochten we met 1) gegevens uit de elektronisch patiëntendossiers van de huisarts of huisartsenpost, 2) vragenlijsten uit het Nivel Corona cohort en 3) interviews met patiënten en zorgprofessionals wat de gevolgen waren voor het zorggebruik en de organisatie van huisartsenzorg. In de eerste fase van de pandemie was er veel afname in de zorg via de huisarts en werd een deel van de zorg op afstand geleverd. Ondanks positieve ervaringen rond toegankelijkheid (langere consulten, minder drukte in de wachtkamer) en effectiviteit (beperken van patiëntenstromen door triage (medische en niet-medische regels die teams van zorgverleners moeten volgen bij het maken van zo’n keuze dit heet “triage”) en zorg op afstand), nam het zorggebruik in de loop van de tijd/pandemie weer toe en waren de consulten weer vaker in de huisartsenpraktijk gepland. Meer onderzoek is noodzakelijk om te achterhalen wat de lange termijn effecten zijn van de uitgestelde of gemiste huisartsenzorg en hoe de oplossingen in de pandemie ook kunnen bijdragen aan het verlagen van de druk op de huisartsenzorg buiten een pandemie.
Doel
Het overkoepelende doel van het project is inzicht krijgen in de impact van COVID-19 maatregelen op zorggebruik en organisatie van zorg in huisartsenpraktijken en HAP en de ervaringen van patiënt en professional.
Onderzoeksopzet
Het onderzoek is een samenwerking tussen het Nivel en het UMCG. Routine zorgdata uit de elektronische patiëntendossiers van de huisartspraktijken en de HAP worden geanalyseerd om het zorggebruik in kaart te brengen. Deze zullen, met specifieke aandacht voor kwetsbare groepen in onze samenleving, worden gerelateerd aan:
- Organisatorische veranderingen
- Ervaringen van patiënten en zorgprofessionals verkregen uit interviews
- Vragenlijsten en gegevens over het gebruik van Thuisarts.nl
Eerste resultaten
Het eerste resultaten van dit onderzoek zijn te vinden in maart 2021 gepubliceerd. Dit gaat over verminderd zorggebruik in 2020 voor niet-COVID-19 geassocieerde zorg, behalve voor ouderen. Dit zijn de kernpunten van het artikel:
- Tijdens het voorjaar en het najaar was het zorggebruik op de huisartsenpost voor niet COVID-19 geassocieerde gezondheidsproblemen aanzienlijk lager, in vergelijking met voor de coronapandemie. In de zomer was het zorggebruik vergelijkbaar met 2019.
- Bij ouderen (≥70 jaar) is er geen afname in het zorggebruik op de huisartsenpost voor niet COVID-19 geassocieerde gezondheidsproblemen in coronatijd van 2020.
- Er is een toename van contacten met de huisartsenpost gerelateerd aan (schouwen bij) dood / overlijden en dyspnoe / benauwdheid toegeschreven aan luchtwegen voor ouderen (≥70 jaar).
Het artikel is te lezen op de website van Nivel. Verder is er een kwartaalrapportage gemaakt over afgenomen zorggebruik van zwangeren en net bevallen vrouwen. Binnenkort zal een rapportage naar zorggebruik onder COPD- en astmapatiënten volgen.
Context Organisatie van zorg
Dit onderzoek is één van de 10 onderzoeken naar het onderwerp ‘organisatie van zorg’. De COVID-19-pandemie heeft een negatieve impact gehad op het gehele zorgsysteem in Nederland. De resultaten van dit onderzoek helpen bij het inrichten van zorg, zodat hoogwaardige kwaliteit van zorg geleverd kan blijven worden. Dit geldt zowel voor ziekenhuiszorg, als huisartsenzorg, geestelijke gezondheidszorg en thuiszorg.
ZonMw werkt, samen met opdrachtgevers, beleidsmakers, onderzoekers, patiënten, praktijkprofessionals, dataprofessionals en internationale partners, aan mogelijkheden om nu en in de toekomst met onderzoek en kennis bij te dragen aan oplossingen in de strijd tegen het coronavirus en COVID-19 en de effecten daarvan op de maatschappij.
Uitvoerende partijen
Nivel en UMC Groningen
Producten
Auteur: Lilian Peters PhD, Eline Meijer MSc
Auteur: Maarten Homburg
Auteur: Maarten Homburg MD
Auteur: Peters LL, Ramerman L, Rijpkema C, Homburg M, Berends M, Muris J, Berger MY, Verheij R.
Auteur: Corinne Rijpkema, Maarten Homburg, Robert Verheij, Eline Meijer, Tim olde Hartman, Jean Muris, Marjolein Berger, Lilian Peters
Link: https://woncaeurope2022.org
Auteur: Peters LL
Auteur: Corinne Rijpkema
Auteur: Jean Muris, Evelien de Schepper, Lilian Peters
Auteur: Lotte Ramerman
Auteur: Lilian Peters
Auteur: Alicia Uil (chair), Julia Colombijn (organisor), Constanza Andaur Navarro (organisor), Julia Kopanz (organisor), Lilian Peters (organisor)
Auteur: Feikje Groenhof, Nynke Schouwenaars
Auteur: Robert Verheij (keynote)
Auteur: Rijpkema C, Ramerman L
Auteur: Maarten Homburg MD, Eline Meijer MSc (invited speakers)
Auteur: Eline Meijer
Auteur: Rijpkema C, N. Bos, Verheij RA
Auteur: Marijke Olthof, Lotte Ramerman, Marjolein Berger, Karin Vermeulen, Lilian Peters
Link: https://woncaeurope2022.org
Auteur: Peters LL, Homburg TM
Link: http://www.nivel.nl
Auteur: Dagblad van het Noorden
Magazine: Dagblad van het Noorden
Begin- en eindpagina: 1-2
Auteur: Ramerman L, Rijpkema C, Bos N, Flinterman L, Verheij RA
Magazine: BMC Health Services Research
Begin- en eindpagina: 1-9
Link: https://doi.org/10.1186/s12913-022-08096-x
Auteur: RTV Noord
Magazine: Dagblad van het Noorden
Begin- en eindpagina: 1-2
Link: https://www.rtvnoord.nl/nieuws/725744/.nl
Auteur: Dijkshoorn, L., Rijpkema, C., Ramerman, L., Homburg, M., Bos, N., Beugel, G., Groenhof, F., Schouwenaars, N., Olde Hartman, T., Muris, J., Jansen, D., Feijen-de Jong, E., Verheij, R., Berger, M., Peters, L
Magazine: NRC Handelsblad
Begin- en eindpagina: 1-9
Link: http://www.nivel.nl
Auteur: Lotte Ramerman, Corinne Rijpkema, Maarten Homburg, Jean Muris, Tim olde Hartman, Rovert Verheij, Marjolein Berger, Lilian Peters
Magazine: COPD & Astma bulletin Huisartsgeneeskunde
Begin- en eindpagina: 2-3
Link: https://www.cahag.nl
Auteur: NRC
Magazine: NRC Handelsblad
Begin- en eindpagina: 1-2
Auteur: Maarten Homburg, Daan Brandenbarg, Tim olde Hartman, Lotte Ramerman, Gina Beugel, Corinne Rijpkema, Robert Verheij, Marjolein Berger and Lilian Peters
Magazine: BJGP Open
Begin- en eindpagina: 1-10
Link: https://bjgpopen.org/content/6/4/BJGPO.2022.0038.long
Auteur: Corinne Rijpkema, Lotte Ramerman, Maarten Homburg , Eline Meijer, Jean Muris , Tim Olde Hartman , Marjolein Berger , Lilian Peters, Robert Verheij
Magazine: NPJ Prim Care Respir Med
Begin- en eindpagina: 1-9
Link: https://doi.org/10.1038/s41533-023-00340-z
Auteur: Skipr
Magazine: SKIPR
Begin- en eindpagina: 1-2
Auteur: Corinne Rijpkema, Maarten Homburg, Lotte Ramerman, Nanna Bos, Eline Meijer, Nynke Schouwenaars, Tim oldeHartman, Jean Muris, Robert Verheij, Marjolein Berger, Lilian Peters
Link: https://nivel.nl/sites/default/files/bestanden/1004123.pdf