De gepersonaliseerde stapsgewijze integrale aanpak van probleemgedrag bij mensen met dementie

In verpleeghuizen zijn er steeds meer mensen met dementie die hoog complexe zorg nodig hebben. De meesten van hen vertonen een of meer symptomen van psychische pijn: depressief, angstig, apathisch, psychotisch en agressief gedrag. De Inspectie voor de Gezondheidszorg deed hier onderzoek naar in 20 verpleeghuizen. Hieruit bleek dat er te laat, onvolledig of onjuist gereageerd wordt op dit probleemgedrag. Er wordt onnodig vaak zogenaamde “rustgevende” medicijnen voorgeschreven. Dit terwijl eerst stapsgewijs gekeken zou moeten worden naar andere, effectievere oplossingen. Het is daarvoor essentieel om te weten wat de oorzaken zijn van hun probleemgedrag. Oftewel: de persoon met dementie eerst goed te kennen en begrijpen. Alleen dan kun je goede zorg bieden aan deze zorgvrager. Hiervoor is het ten eerste nodig dat de zorgvrager en de mantelzorger(s) centraal staan en meedenken over de beste oplossingen. Ten tweede dat alle betrokken zorgprofessionals alles goed met elkaar bespreken en afstemmen. Deze gepersonaliseerde, integrale aanpak kan onnodige stress en verergering voorkomen bij zorgvragers met dementie, hun mantelzorgers en de zorgprofessionals. Managers van de verpleeghuizen De Zellingen in Capelle a/d IJssel en WVO Zorg in Vlissingen herkenden dat bij hen de aanpak van probleemgedrag ook niet goed gaat. Dit naar aanleiding van steeds meer klachten vanuit familieleden van cliënten. Om die reden schakelden zij onafhankelijk van elkaar Stichting Wetenschap Balans in om hen te helpen. Een deel van hun zorgprofessionals is nu getraind in het stapsgewijs evalueren en behandelen van probleemgedrag. Na de training bleek dat de kennis over probleemgedrag is toegenomen, wat positief is. Helaas bleek ook dat de toepassing van die kennis beter kan. De stapsgewijze aanpak wordt nog onvoldoende toegepast in de twee verpleeghuizen. De verschillende zorgprofessionals werken langs elkaar heen en betrekken de zorgvrager en mantelzorger onvoldoende bij de behandeling. Dit betekent dat de verpleeghuizen nog niet voldoende zijn ondersteund in de aanpak van probleemgedrag. Met het implementatieproject in deze aanvraag willen we ervoor zorgen dat de toepassing van de kennis gestimuleerd wordt. Dit willen we op twee manieren doen. Ten eerste hebben we een nieuwe, completere aanpak ontwikkeld gebaseerd op de nieuwe Richtlijn Probleemgedrag uit maart 2018. In deze richtlijn zijn drie aanpakken genoemd die effectief waren (IRR, STA OP!, Grip op Probleemgedrag). Onze projectgroep bestaat uit de betrokkenen van deze drie aanpakken. We hebben dus de handen ineengeslagen om tot één gecombineerde aanpak te komen: de gepersonaliseerde stapsgewijze integrale aanpak van probleemgedrag. Ten tweede willen we de webapplicatie BPSD Care inzetten, als hulpmiddel voor deze integrale aanpak. In deze webapplicatie kunnen zorgprofessionals probleemgedrag van zorgvragers bijhouden. Dit helpt hen bij het écht betrekken van de zorgvragers en hun mantelzorgers. Ook helpt het de zorgprofessionals om de aanpak met elkaar af te stemmen. Zodat zij elke keer op dezelfde manier effectief gaan samenwerken. We willen natuurlijk weten of deze integrale aanpak inderdaad werkt. Dit testen we op dezelfde manier als we met onze eigen aanpak adviseren: met betrokkenheid van mantelzorgers, zorgprofessionals en inhoudelijk managers in klankbordgroepen. We kijken samen met hen daarom naar de (1) toepassing van de aanpak, (2) de ervaren ondersteuning door de webapplicatie BPSD Care, en (3) lastige en stimulerende kanten van de aanpak. Samengevat willen we dus met hen antwoord vinden op de vraag: lukt het op deze manier om de kennis uit trainingen goed in te zetten zodat mensen met dementie en hun mantelzorgers niet onnodig lijden onder probleemgedrag? Zorgvragers en mantelzorgers hebben in onze integrale aanpak een centrale rol door de persoonsgerichtheid. Om de persoon met dementie goed te kennen en begrijpen, hebben we meer inbreng nodig vanuit de zorgvrager en mantelzorgers. Hierdoor zijn ze meer tijd kwijt aan zorggesprekken, maar levert het uiteindelijk tijdswinst op door de effectievere aanpak. Daarnaast hebben de mantelzorgers in de klankbordgroepen een extra belasting, maar daarvoor worden zij vergoed. Ten slotte de zorgprofessionals: ook zij zijn meer tijd kwijt omdat ze de zorgvragers en mantelzorgers meer en vaker moeten betrekken bij het oplossen van probleemgedrag. Maar ook voor hen geldt: uiteindelijk levert het winst op in tijd én voorkomt het onnodige stress en verergering. Wel zullen wij als onderzoekers hen af en toe extra vragen stellen om te kijken hoe zij de kennis toepassen in de praktijk. Hiervoor krijgen zij vanuit de managers de ruimte binnen hun reguliere taken. Het waren dan ook diezelfde managers die ons om hulp hierbij vroegen. Hierdoor is er niet alleen voldoende draagvlak in de praktijk, maar ook veel kennis uit onze eerdere onderzoeken, wat we goed willen benutten in dit implementatieproject.