EMECLO (Electroconvulsive therapy vs. MEdication in patients with CLOzapine-refractory symptoms trial)

Titel: ECT vs. medicatie als clozapine onvoldoende werkt. Schizofreniespectrumstoornissen ofwel psychotische stoornissen komen vaak voor en veroorzaken grote ziektelast. Clozapine (CLZ) is al vele jaren het enige antipsychoticum waarvan bewezen is dat het effectief is als andere antipsychotica onvoldoende effect hebben. Helaas is in 60% van de clozapinebehandelingen CLZ onvoldoende effectief. Het is onbekend welke behandelstrategie voor deze patiënten gevolgd moet worden. Er zijn aanwijzingen dat electroconvulsietherapie en medicatie (topiramaat en aripiprazol) bij dergelijke patiënten effectief zijn als additie aan CLZ. Er zijn echter geen studies beschikbaar of gepland waarin ECT als optie met deze medicijnen in toevoeging aan CLZ worden vergeleken. Ook werd voorheen in studies vooral aandacht besteed aan symptoomniveau’s en niet zozeer kwaliteit van leven, kosteneffectiviteit en herstel. Daarom stellen wij een gerandomiseerde, pragmatisch opgezette voorbereidende trial voor naar het effect van deze twee behandelopties toegevoegd aan CLZ op deze voor patiënten relevante uitkomsten. Wij zetten geblindeerde, gecentraliseerde onderzoekers in die via videoverbinding de metingen uitvoeren, waardoor inclusie in tijden van Corona vergemakkelijkt wordt. De resultaten van deze haalbaarheidsstudie zullen relevant zijn voor een geplande vervolgtrial: zo krijgen we inzicht in de bereidheid tot randomisatie van patiënten, in inclusiesnelheid en effectgroottes in beide behandelgroepen. Deze kennis vormt een laatste stap naar het uitvoeren van een daadwerkelijke trial. Als deze kennis niet wordt vergaard is de kans op mislukken van een daadwerkelijke namelijk groot om meerdere redenen. Ten eerste is bekend dat het zeer lastig is voldoende patiënten die last hebben van psychoses te includeren – dit zal helemaal gelden voor patiënten met dermate hevige klachten dat ze de indicatie voor gebruik van CLZ hebben ontvangen. Ten tweede is niet bekend of patiënten bereid zullen zijn gerandomiseerd te worden. Het kan bijv. zijn dat veel patiënten alleen mee willen doen als ze zeker weten ofwel ECT ofwel medicatie te krijgen. Een goede inschatting van dit aantal is noodzakelijk voor een adequate planning van een beoogde trial. Ten derde is er veel onduidelijk over hoe de effecten in beide onderzoeksarmen zich tot elkaar verhouden gezien het gebrek aan eerdere, vergelijkende studies. Inzicht in dergelijke effecten is van belang om goed in te kunnen schatten hoeveel deelnemers voor de beoogde studie nodig zijn. Kortom, als dit voorbereidende werk als laatste stap naar het uitvoeren van een beoogde studie niet wordt gedaan kan het beoogde onderzoek om allerlei redenen stranden, met als gevolg dat geïnvesteerd geld niet goed zou worden besteed. Doel van de beoogde studie is te vergelijken of medicatie ofwel ECT toegevoegd aan clozapine voor patiënten die onvoldoende reageren op clozapine leidt tot: betere kwaliteit van leven, meer kosteneffectiviteit en meer veiligheid. Ons voorgestelde voorbereidende onderzoek wordt ondersteund door patiëntenvereniging Anoiksis en twee ervaringsdeskundigen die actief betrokken worden bij het onderzoek. Het voorgestelde onderzoek maakt optimaal gebruik van IT en richt zich op een kwetsbare patiëntengroep. Het onderzoeksteam is zeer ervaren in de behandeling van en onderzoek naar patiënten die CLZ gebruiken en bevindt zich verspreid over academie en GGZ in het hele land. Omdat velen betrokken zijn bij allerlei richtlijnen en handboeken zullen de resultaten snel ingang vinden in richtlijnen en klinische praktijk.