Maak professionals reablement ready: Doorontwikkeling en opschaling van ZELF.

Sinds de lancering van het Programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO) heeft reablement in Nederland veel aandacht gekregen. Reablement richt zich op het vergroten van de zelfredzaamheid van cliënten door zorgprofessionals een ondersteunende rol te geven in plaats van een verzorgende rol. Het ZELF-programma speelt hierin een belangrijke rol. Een willekeurige studie met ongeveer 300 zorgprofessionals en 250 cliënten bij drie grote zorgaanbieders heeft aangetoond dat ZELF-getrainde zorgprofessionals aanzienlijk vaker de zelfredzaamheid van cliënten stimuleerden. Daarnaast waren de zorgkosten voor cliënten €600,- lager over een periode van zes maanden. ZELF toont een hoge kans op kosteneffectiviteit (61% voor zelfredzaamheid en 77% voor kwaliteit van leven).

De vraag naar ZELF groeit, met verzoeken van zowel VVT-aanbieders (extra- en intramuraal) als aanbieders uit het sociale domein. Hoewel enkele organisaties al met ZELF zijn begonnen, is er meer vraag naar dan wat nu mogelijk. Dit project richt zich op de verdere ontwikkeling en verspreiding van ZELF.

Doel

De doelstelling van het project is de verdere ontwikkeling en verspreiding van het ZELF-programma. Het project beoogt:

1. Het ontwikkelen van: 
   • Een gebruiksvriendelijke handleiding met didactische en interactieve materialen, en een implementatiechecklist, gericht op zorgprofessionals in de thuis- en verpleeghuiszorg.
   • Een train-de-trainer module om zorgaanbieders te ondersteunen bij de implementatie van het ZELF-programma binnen hun organisatie.
2. Het in kaart brengen van de ervaringen met het ZELF-programma bij zorgaanbieders (zorgprofessionals en management) en trainers.
3. Het opstellen van een disseminatie- en implementatieplan.

Aanpak/werkwijze

Het ZELF-programma bestaat uit 7 scholingsbijeenkomsten verspreid over 3 maanden. Naast educatie en coaching ligt de focus op het stellen van doelen en het optimaliseren van omgevings- en beleidsfactoren die de implementatie van reablement beïnvloeden.

Het project wordt uitgevoerd in drie fasen:

1. Doorontwikkeling van materialen (maand 1-9): Verbetering van de handleiding en materialen in co-creatiesessies, inclusief een train-de-trainer module.
2. Evalueren van gebruikservaringen (maanden 6-9): Praktijktests met logboeken en focusgroepen om de gebruiksvriendelijkheid en toepasbaarheid te beoordelen.
3. Disseminatie- en implementatieplan (maand 9-12): Opstellen van een plan volgens het ZonMw-format, gebruikmakend van regionale en nationale netwerken, publicaties en opname in relevante interventiedatabanken.

Samenwerkingspartners

Het project wordt geleid door prof. dr. Sandra Zwakhalen en dr. Silke Metzelthin van de Universiteit Maastricht, samen met onderwijsexperts dr. Stan Vluggen, Vera Bekkers en dr. Erik van Rossum van Zuyd Hogeschool en Elke Heijligers van Gilde Zorgcollege. Deze samenwerking is bijzonder vanwege de combinatie van academische expertise en praktijkervaring, en de betrokkenheid van diverse onderwijsinstellingen. Co-creatie met huidige en toekomstige gebruikers zorgt voor praktische relevantie. Het project maakt deel uit van het netwerk van de Academische Werkplaats Ouderenzorg.

(Verwachte) Resultaten

Aan het einde van het project, in het najaar van 2025, worden de volgende resultaten verwacht:

1. Handleiding en materialen: Een gebruiksvriendelijke handleiding met lesmateriaal en interactieve tools, inclusief een implementatiechecklijst, voor zorgprofessionals in de thuis- en verpleeghuiszorg.
2. Train-de-trainer module: Een module om zorgaanbieders te ondersteunen bij de uitrol van het ZELF-programma binnen hun organisatie.
3. Ervaringsrapport: Een overzicht van de ervaringen van zorgprofessionals en trainers met de handleiding en de train-de-trainer module.
4. Disseminatie- en implementatieplan: Een plan voor verspreiding en implementatie via netwerken en databanken, zoals de Vilans database.