Oog voor Naasten 2 Noord en Oost Flevoland

Zorgmedewerkers in de regio hadden al oog voor de wensen en behoeften van de naasten en konden ook wel de nodige informatie geven. Toch werd aangegeven dat zij het vaak zo ervaarden dat er niet altijd voldoende tijd beschikbaar was om dit proces te optimaliseren. Ook werd het structureel betrekken van naasten in het palliatieve proces nog niet altijd toegepast. De wens was om structuur te creëren om naasten altijd op passende wijze te betrekken en om samen met hen de kwaliteit van de zorg in de laatste levensfasen bespreekbaar te maken en uiteindelijk ook te evalueren.

Doel 

We hebben de wens om vaker en betere gesprekken te voeren over proactieve palliatieve zorgplanning met cliënten en naasten. Zodat onze zorgprofessionals (verzorgenden, verpleegkundigen, specialisten en artsen) vaardig zijn om proactieve palliatieve zorgplanningsgesprekken te voeren en voorkeuren, behoeften en grenzen te registeren. Dat maakt de palliatieve zorg persoonsgerichter en beter aansluitend bij de wensen en behoeften van onze cliënten en hun naasten. 

Als naasten zich meer gehoord en gezien voelen bij het zorgproces, geeft dit rust en helderheid aan hen, maar ook voor de patiënt zelf. Door ons meer te richten op de samenwerking tussen mantelzorger en zorgverlener bij de zorg voor een patiënt, kan overbelasting worden voorkomen en worden morele dilemma’s, rouw- en nazorgmogelijkheden bespreekbaar gemaakt.

Aanpak/werkwijze 

Binnen de deelnemende zorgorganisaties Allerzorg en Woonzorg Flevoland werd een projectgroep geformeerd bestaande uit een palliatief verpleegkundige, een wijkverpleegkundige, een verpleegkundig specialist uit de vakgroep palliatieve zorg, een ervaringsdeskundige en een manager van de wijkteam. Met een aantal nabestaanden en medewerkers keken ze of er sprake was van gecompliceerde rouw tijdens het nazorggesprek. Hier maakten ze gebruik van de landelijke richtlijn en vragenlijst ‘rouw’. De workshop ‘Naastenjourney’ werd gedaan met het palliatieve team en de projectgroep, waarbij aan de hand van de kaarten veel gespreksonderwerpen los kwamen. Vanuit hier is een plan opgesteld om ernstig gecompliceerde rouw te voorkomen.

Er was een bijeenkomst om diegenen die er behoefte aan hadden in contact te laten komen met andere nabestaanden en een rouwcoach was uitgenodigd die contact hield met nabestaanden en om nog een keer met de betrokken zorgprofessionals te praten over de zorg in de allerlaatste levensfase.

Samenwerkingspartners

We werkten samen met Woonzorg Flevoland, Allerzorg en Stichting Coloriet.

Resultaten

3 palliatieve teams in de regio Flevoland zijn geschoold in deze werkwijze en methodiek. Niet alleen op het gebied van aandacht voor naasten van de cliënten, maar ook het belang van samenwerken, vooruitkijken, gespreksvoering en nazorg. Daarnaast was er ook aandacht voor de samenwerking en inzet van het palliatief team als consultfunctie voor alle betrokken stakeholders bij het palliatieve proces. 

Tijdens de evaluatie kwam naar voren dat het zinvol is om het 2e gesprek later plaats te laten vinden, als het stof wat is gedaald. Dan pas komt echt aan het licht wat iemand nodig heeft. Indien nodig kan dan de vragenlijst gecompliceerde rouw (weer) worden afgenomen en gebaseerd daarop verder worden gehandeld (bijvoorbeeld doorverwijzen of zelf in zorg nemen). 

De Oog voor naasten-toolkit bevat folders en kaartjes die nu vaker worden gebruikt omdat ze zeer informatief en praktisch zijn. De deelnemende zorgorganisaties deelden de folder ‘Zorgen voor een zieke’ alleen uit aan naasten van cliënten waarbij een palliatief terminale zorgteam (PTZ-team) is betrokken, maar gebruiken deze nu ook bij de gesprekken met naasten van cliënten die chronisch (en levensbedreigend) ziek zijn.

1 keer per jaar organiseren de zorgorganisaties een naastenbijeenkomst in Zeewolde, waarbij de nabestaande samen kunnen komen met palliatief verpleegkundige en een rouwcoach. Ook startte een interactieve intranetgroep die veel informatie en handreikingen biedt voor het betrekken van naasten in het palliatieve zorgproces. 

De organisaties hebben structurele aandacht voor naasten en nabestaanden vastgelegd in reguliere werkprocessen. Dit realiseerden ze door een vast agendapunt bij het teamoverleg in te voeren, een vast onderdeel van het inwerkprogramma en terugkerende scholingen op dit gebied. Ook houden ze nu structureel contact met nabestaanden om nog een keer met de betrokken zorgprofessionals te praten over de zorg die werd verleend in de allerlaatste levensfase.

Vervolg 

We verwachten dat het onderwerp steeds vaker en meer bespreekbaar wordt gemaakt en uiteindelijk op een voor alle organisaties binnen ons netwerk passende manier verder kan worden opgenomen in de vaste werkwijzen. Er is blijvend aandacht voor de borging, door de methodiek en de ingezette acties nog verder in te bedden in de bestaande werkstructuren.

Door deze methodiek regelmatig te evalueren en ervaringen uit te wisselen, houden deelnemende organisaties het oog hebben voor wensen en behoeften van naasten onder de aandacht. In het kader van de verdere verspreiding van de methodiek naar andere organisaties in de regio bespreken we in het platformoverleg van ons palliatieve netwerk Noord en Oost Flevoland deze werkwijze met de betrokken organisaties. Om samen te delen en leren van elkaar en te kijken waar aanpassing van zorgprocessen wenselijk is. De verwachting is dat we op deze wijze de methodiek binnen meer zorgorganisaties in onze netwerkregio kunnen gaan toepassen en we op deze wijze ook bijdragen aan het vergroten van het bewustzijn over de wensen en behoeften van naasten in palliatieve zorgprocessen en op het gebied van nazorg en rouwbegeleiding.