Safety and pharmacokinetics of antipsychotics in children with autism
Samenvatting na afronding
Bij kinderen met een autisme spectrum stoornis (ASS) kunnen soms heftige gedragsproblemen optreden.
Antipsychotica kunnen helpen om boosheid, paniek of angst te verminderen. De meest voorgeschreven antipsychotica bij kinderen in Nederland zijn risperidon, aripiprazol en pipamperon.
Helaas hebben antipsychotica ook bijwerkingen. Zo kunnen kinderen snel dik worden, wat leidt tot een verhoogde kans op diabetes en hart- en vaatziekten in de toekomst.
Deze studie heeft onderzocht of concentratiebepalingen van antipsychotica in het bloed van kinderen met autisme bijwerkingen kunnen verminderen.
Resultaten
Er is gevonden dat er een relatie bestaat tussen antipsychoticaspiegels, bijwerkingen en effectiviteit. Er lijken optimale concentraties te bestaan waarbij zo weinig mogelijk bijwerkingen en voldoende effectiviteit optreden.
In de toekomst kan er hopelijk door een bloedspiegel worden bepaald wat de juiste dosering is voor veilig gebruik van antipsychotica bij deze groep kinderen. Hierdoor kan er meer op maat worden gedoseerd en daarmee mogelijke bijwerkingen worden voorkomen.
Richtlijn
Van de onderzoeksprojecten uit het ZonMw programma Goed Gebruik Geneesmiddelen (GGG) is inzichtelijk gemaakt of zij aansluiten bij de richtlijnen en/of modules in de FMS Richtlijnendatabase. Dit onderzoek sluit aan op de volgende richtlijn in de FMS Richtlijnendatabase.
Samenvatting bij start
Vanwege gedragsproblemen gebruiken kinderen met autisme vaak een antipsychoticum, zoals risperidon, aripiprazol en pipamperon. Deze middelen kunnen bijwerkingen hebben, zoals een verhoogde kans op diabetes. Wij willen graag onderzoeken hoeveel van het geneesmiddel nodig is voor goed effect en minimale bijwerkingen.
Patiënten kunnen het onderzoek vanuit thuis doen aan de hand van een Dried Blood Spot methode. De patiënt prikt zelf in zijn vinger. Bloeddruppels worden op een papiertje aangebracht en naar ons gestuurd. In het lab meten we de bloedspiegel. Daarnaast worden o.a. metabole en cardiale bijwerkingen gemeten. Door de bloedspiegel te koppelen aan een bijwerking kunnen we een hoogte van bloedspiegel relateren aan een een mate bijwerking. Zo kunnen we achterhalen wat de juiste dosering is voor een veilig gebruik van het antipsychoticum.
Na dit onderzoek willen we standaard bloedspiegelmeting inzetten voor de op-maat behandeling om zo mogelijk toekomstige bijwerkingen te voorkomen.
Meer informatie
-
'SPACE: antipsychotica gerichter doseren bij kinderen met autisme', interview met Birgit Koch (sep 2021)
De SPACe studie is een multi-center studie naar de veiligheid en effectiviteit van antipsychotica bij kinderen met autisme en gedragsproblemen. Door het meten van bloedspiegels van de medicijnen aripiprazol risperidon en pipamperon, het meten van effect, bijwerkingen en het vastleggen van gegevens zoals laboratimwaardes, dosering, en andere medicijnen zijn relaties gelegd tussen de spiegel en het effect van het geneesmiddel en welke factoren er nog meer van invloed zijn. De SPACe studie is uitgevoerd in een aantal GGZ instellingen in Nederland. Dit heeft een aantal producten en bevindingen opgeleverd: Er is een analysemethode ontwikkeld waarmee de concentratie van het medicijn in het bloed kan worden bepaald met een kleine vingerprik, zodat we kinderen zo weinig mogelijk belasten. (DAPPER),hiervan zijn 2 publicaties verschenen en de resultaten zijn op diverse congressen gepresenteerd. Daarnaast is er onderzoek gedaan naar het gebruik van antipsychotica in kinderen. En er is een onderzoek gedaan naar de risicofactoren voor het ontstaan van metabole stoornissen bij kinderen met autisme [risk study]. Ook is gekeken naar de mate van pijn bij het afnemen van de vingerprikken bij kinderen Er is een farmacokinetiek model gemaakt van pipamperon waarbij bloedspiegels van pipamperon zijn gecorreleerd aan dosering en werking van dit geneesmiddel. Voor risperidon hebben we in dat onderzoek een grenswaarde kunnen bepalen voor het gehalte in het bloed. Kinderen met concentraties boven deze grenswaarde hadden bijna 5,5 keer zoveel kans op flinke gewichtstoename na 6 maanden. Voor aripiprazol Voor aripiprazol is een relatie met het gewicht en het albumine van het kind wat betreft de concentratie van de aripiprazol. Hogere spiegels leiden tot meer respons, relatie met bijwerking gewicht minder evident dan bij risperidon.
Ook is er een systematic review uitgevoerd naar de toegevoegde waarde van het meten van bloedspiegels bij kinderen met psychofarmaca [artikel gesubmit]. We hebben dankzij een grote inzet van alle onderzoekers onze inclusie gehaald, op tijd. Er zijn nu 6 gepubliceerde artikelen, 2 in revisie bij een tijdschrift, 2 under review bij een tijdschrift en 2 moeten nog worden gesubmit. We hebben diverse presentaties gegeven, nationaal en internationaal >10. Er is op de NVVP congres in 2018 een workshop door ons georganiseerd en dit zal weer worden gedaan in 2020. Ook zijn er diverse presentaties gegeven bij psyfar, klinische farmacologie nascholingen over onze studie en het onderwerp.