Van e-Health naar p-Health ‘persoonsgerichte zorg’ 2016-2019
Digitalisering is een belangrijke ontwikkeling voor toekomstbestendige zorg. Samenwerking tussen patiënten, zorgverleners, zorgverzekeraars en zorginstellingen is hierbij van belang. Afspraken over hoe, met wie, op welke manier en onder welke voorwaarden digitale zorginformatie te delen is nodig. De patiënt is meer in de regierol wanneer deze kan beschikken over deze informatie.
Doel
In ons Citrienfondsprogramma E-health willen we iedereen, onafhankelijk van tijd en plaats, toegang bieden tot voor hem of haar relevante zorginformatie en onlinediensten. Dit doen we door het bieden van integrale persoonsgerichte digitale zorg. Daarnaast richten we ons op het samenwerken aan duurzame oplossingen voor uitdagingen in de zorg, ondersteund door de technologie van vandaag. Van e-Health naar p-Health: persoonsgerichte zorg.
Aanpak/werkwijze
We richtten 2 programmalijnen in genaamd ‘digitale interactie’ en ‘digitale verbondenheid’. Binnen het thema ‘digitale interactie’ was er specifiek aandacht voor het optimaliseren van de samenwerking en interactie tussen patiënt (als partner) en zorgverlener. Hier stond organisatie, facilitatie en verlening van persoonsgerichte zorg en zelfzorg voorop. Binnen het thema ‘digitale verbondenheid’ werkten we aan het beter ontsluiten en beschikbaar stellen van informatie door samenwerkingsverbanden voor en met patiënten. We organiseerden stuurgroepbijeenkomsten en werkplaatssessies met diverse (kennis)partners waarin 'spiegelgroepen' participeerden. Naast de ontwikkeling en uitvoering stond steeds het bewaken van de kwaliteit van de gekozen e-health oplossingen ('evidence-based e-health') en bewaking van de resultaten centraal. In elk umc werkten we aan 3-4 projecten passend binnen de genoemde programmalijnen.
Samenwerkingspartners
Er ontstond een krachtig netwerk tussen de umc’s, maar ook met diverse ziekenhuisorganisaties, belangenverenigingen, samenwerkingsorganisaties en koepelorganisaties. Daarnaast betrokken we actief patiënten en andere stakeholders in onze projecten.
Resultaten
1 van de resultaten is het NFU-visiedocument e-health. Dit rapport, de lijst met programmaresultaten, en het daarop geënte programmaresultaat van de diverse projecten kunt u terugvinden op de website van het Citrienfondsprogramma e-Health.
Vervolg
We starten met een vervolgprogramma e-Health 2019-2022.
ZonMw en Citrienfonds
Binnen het Citrienfonds werkt de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra, universitaire medische centra en wij samen om de kwaliteit en betaalbaarheid van de zorg in de toekomst op niveau te houden. Dit doen we met het doel om een duurzame gezondheidszorg te bevorderen.
Producten
Auteur: Mark Schuuring
Link: https://www.smarthealth.nl/2017/05/31/ehealth-hard-nodig-hartpatienten/
Auteur: Mireille Bekker
Auteur: nvt
Auteur: umc e-Health team
Link: https://www.nfu-ehealth.nl/nieuws/werkplaats-competenties-en-vaardigheden-2/
Auteur: Marlies Schijven
Link: https://bit.ly/2uoH1HX
Auteur: Mireille Bekker
Link: https://www.umcutrecht.nl/nl/Nieuws/Thuismonitoring-voor-zwangere-vrouwen
Auteur: umc e-Health team
Link: https://www.nfu-ehealth.nl/nieuwsbrief/nieuwsbrief-5-november-2017/
Auteur: umc e-Health team
Link: https://www.nfu-ehealth.nl/nieuwsbrief/nieuwsbrief-4-september-2017/
Auteur: Tom van de Belt Jolijn van Uden
Link: https://www.nfu-ehealth.nl/documenten/Verslag_gebruik_sticky_exercises.pdf
Auteur: umc e-Health team
Link: https://www.nfu-ehealth.nl/nieuws/werkplaats-consumenten-ehealth-2/
Auteur: umc e-Health team
Link: https://www.nfu-ehealth.nl/nieuwsbrief/nieuwsbrief-3-juli-2017/
Auteur: Mireille Bekker Hans van den Heuvel
Link: https://www.umcutrecht.nl/nl/Nieuws/Thuismonitoring-voor-zwangere-vrouwen
Auteur: Noa Hoogteijling
Link: https://www.nfu-ehealth.nl/documenten/Masterthesis_Hoogteijling.pdf
Auteur: Joanna Klopotowska
Magazine: ZorgVisie
Auteur: Breteler, Martine J. M., KleinJan, Eline J., Dohmen, Daan A. J., Leenen, Luke P. H., van Hillegersberg, Richard, Ruurda, Jelle P., van Loon, Kim, Blokhuis, Taco J., Kalkman, Cor J.
Magazine: Anesthesiology
Auteur: Marco Boonstra
Magazine: ZorgVisie
Auteur: Riette Meyer
Magazine: Nursing
Auteur: Tamar van Raalte
Magazine: Zorg en Welzijn
Link: https://www.nfu-ehealth.nl/documenten/22a_Artikel_Get_It_Zorg_en_Welzijn.pdf
Auteur: Mark Schuuring
Magazine: ZorgVisie
Auteur: Koole, M. A. C., Kauw, D., Winter, M. M., Dohmen, D. A. J., Tulevski, I. I., de Haan, R., Somsen, G. A., Schijven, M. P., Robbers-Visser, D., Mulder, B. J. M., Bouma, B. J., Schuuring, M. J.
Magazine: Netherlands Heart Journal
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6311159/
Auteur: Erik Zwarter
Magazine: ZorgVisie
Auteur: Hetty Woltjer
Magazine: Nursing
Auteur: Schuuring, M. J., Backx, A. P., Zwart, R., Veelenturf, A. H., Robbers-Visser, D., Groenink, M., Abu-Hanna, A., Bruining, N., Schijven, M. P., Mulder, B. J., Bouma, B. J.
Magazine: Netherlands Heart Journal
Auteur: Nanette Stevens
Magazine: ZorgVisie
Auteur: Breteler, Martine J.M., KleinJan, Eline, Numan, Lieke, Ruurda, Jelle P., Van Hillegersberg, Richard, Leenen, Luke P.H., Hermans, Mathilde, Kalkman, Cor J., Blokhuis, Taco J.
Magazine: Injury
Auteur: Suzanne Mooi
Magazine: SKIPR
Link: https://www.nfu-ehealth.nl/documenten/25a_Artikel_Mijn_Knieoperatie_Skipr.pdf
Auteur: Pieter Kubben
Magazine: ZorgVisie
Auteur: Tobias Bonten
Magazine: SKIPR
Auteur: Coline de Jong
Magazine: SKIPR
Auteur: Van Den Heuvel, Josephus F.M., Lely, A. Titia, Franx, Arie, Bekker, Mireille N.
Magazine: Pregnancy Hypertension;An International Journal of Women's Cardiovascular health
Auteur: Yvonne Keijzers
Magazine: vakblad ICT&Health
Auteur: A. Meester-Delver
Magazine: Nederlands Tijdschrift voor Revalidatiegeneeskunde
Auteur: Dirk Waterval
Magazine: Trouw
Auteur: Barend Heeren
Magazine: Nursing
Link: https://www.nfu-ehealth.nl/
Auteur: Koole, Maarten A.C., Kauw, Dirkjan, Winter, Michiel M., Schuuring, Mark J.
Magazine: International Journal of Cardiology
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30297187
Auteur: Tijn Kool
Magazine: ZorgVisie
Link: https://www.nfu-ehealth.nl/documenten/21a_Artikel_MIJNradboud_ZV.pdf
Auteur: Neijenhuijs, Koen Ilja, van der Hout, Anja, Veldhuijzen, Evalien, Scholten-Peeters, Gwendolijne G M, van Uden-Kraan, Cornelia F, Cuijpers, Pim, Verdonck-de Leeuw, Irma M
Magazine: Journal of Medical Internet Research
Link: https://www.jmir.org/2019/8/e13408/
Auteur: Koole, M. A. C., Somsen, G. A., Tulevski, I. I., Winter, M. M., Bouma, B. J., Schuuring, M. J.
Magazine: Netherlands Heart Journal
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30623300
Auteur: Inge Schaap
Magazine: vakblad ICT&Health
Auteur: Koen Neijenhuis
Magazine: ZorgVisie
Auteur: Anneloek Rauwerdink, Niels H. Chavannes en Marlies P. Schijven
Magazine: vakblad ICT&Health
Link: http://ow.ly/iSKd30bz9J6
Auteur: Suzanne Mooi
Magazine: SKIPR
Auteur: Jacqueline A De Leeuw, Hetty Woltjer, Rudolf B Kool
Magazine: Journal of Medical Internet Research
Link: https://www.jmir.org/2020/8/e15630/
Auteur: Maarten Lahr
Magazine: Zorg en Welzijn
Auteur: Jan Hendrik Leopold
Magazine: SKIPR
Auteur: Schuuring, M. J., Backx, A. P., Zwart, R., Veelenturf, A. H., Robbers-Visser, D., Groenink, M., Abu-Hanna, A., Bruining, N., Schijven, M. P., Mulder, B. J., Bouma, B. J.
Magazine: Netherlands Heart Journal
Auteur: Mireille Bekker
Magazine: ZorgVisie
Link: https://www.nfu-ehealth.nl/documenten/26a_Artikel_Safe_%40_home_ZS.pdf
Auteur: Astrid Hooghiemstra
Magazine: Nursing
Auteur: Rauwerdink, Anneloek, Kasteleyn, Marise J., Haafkens, Joke A., Chavannes, Niels H., Schijven, Marlies P.
Magazine: International Journal of Medical Informatics
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31778886
Auteur: Kauw, Dirkjan, Koole, M.A.C., van Dorth, Jolien R., Tulevski, Igor I., Somsen, G. Aernout, Schijven, Marlies P., Dohmen, Daan A.J., Bouma, Berto J., Mulder, Barbara J.M., Schuuring, Mark J., Winter, Michiel M.
Magazine: Expert Review of Cardiovascular Therapy
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30079780
Auteur: Neijenhuijs, Koen Ilja, van der Hout, Anja, Veldhuijzen, Evalien, Scholten-Peeters, Gwendolijne GM, van Uden-Kraan, Cornelia F., Cuijpers, Pim, Verdonck-de Leeuw, Irma M.
Magazine: Journal of Medical Internet Research
Auteur: Martine Breteler
Magazine: Nursing
Link: https://www.nfu-ehealth.nl/documenten/1a_Artikel_Wireless_Vitals_Nursing.pdf
Auteur: Brechje Schreinemakers
Magazine: ZorgVisie
Link: https://www.nfu-ehealth.nl/nieuws/
Auteur: Vreugdenhil, Maria M T, Ranke, Sander, de Man, Yvonne, Haan, Maaike M, Kool, Rudolf B
Magazine: Journal of Medical Internet Research
Link: https://www.jmir.org/2019/8/e13743/pdf
Auteur: Wesselman, Linda M.P., Schild, Ann-Katrin, Coll-Padros, Nina, van der Borg, Wieke E., Meurs, Judith H.P., Hooghiemstra, Astrid M., Slot, Rosalinde E.R., Sannemann, Lena, Rami, Lorena, Molinuevo, José Luis, Bouwman, Femke H., Jessen, Frank, van der Flier, Wiesje M., Sikkes, Sietske A.M.
Magazine: Alzheimer's & Dementia
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6021582/
Auteur: Verburg, Ashley, Selder, Jasper L., Schalij, Martin J., Schuuring, Mark J., Treskes, Roderick W.
Magazine: Expert Review of Cardiovascular Therapy
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30732481
Auteur: Paul van der Boog
Magazine: ZorgVisie
Auteur: Wouter van Solinge, Marise Kasteleyn en Niels Chavannes (plv) Stuurgroepleden programma e-Health.
Magazine: Voedingsmagazine
Link: https://www.nfu-ehealth.nl/nieuws/e-health-hype-revolutie-of-evolutie/
Auteur: Marise Kasteleyn
Magazine: Nursing
Auteur: Dr. Debora van Dam
Magazine: vakblad ICT&Health
Link: http://ow.ly/d/6IjE
Auteur: Jaap Sont
Magazine: ZorgVisie
Link: https://www.nfu-ehealth.nl/documenten/3a_Artikel_Patientcoach_ZV.pdf
Auteur: Margot Boonstra
Magazine: Nursing
Auteur: Treskes, R. W., Koole, M., Kauw, D., Winter, M. M., Monteiro, M., Dohmen, D., Abu-Hanna, A., Schijven, M. P., Mulder, B. J., Bouma, B. J., Schuuring, M. J.
Magazine: Expert Review of Cardiovascular Therapy
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30758718
Auteur: Pieter Kubben
Magazine: SKIPR
Auteur: Breteler, Martine J M, Huizinga, Erik, van Loon, Kim, Leenen, Luke P H, Dohmen, Daan A J, Kalkman, Cor J, Blokhuis, Taco J
Magazine: BMJ Open
Auteur: H. Woltjer J. de Leeuw T. Kool
Link: https://www.nfu-ehealth.nl/
Auteur: Projectleider en uitvoerend onderzoeker: Dr. Joanna Klopotowska, ziekenhuisapotheker en senior onderzoeker Amsterdam UMC Projectgroep: Dr. Ferdi Sombogaard, ziekenhuisapotheker Amsterdam UMC; Drs. Gaby Wildenbos, klinische informatiekunde specialist Amsterdam UMC; Dr. Marijke Melles, industrieel ontwerper en senior onderzoeker TU Delft; Prof. dr. Martine de Bruijne, hoogleraar Kwaliteit van Zorg, Amsterdam UMC Spiegelgroep: Dr. Fatma Karapinar, ziekenhuisapotheker en senior onderzoeker, OLVG A
Link: https://www.nfu-ehealth.nl/e-health-toolkit/publicaties/
Auteur: Maaike Haan MA, onderzoeker, IQ healthcare, Radboudumc Yvonne de Man MSc, onderzoeker, IQ healthcare, Radboudumc Sander Ranke MSc, onderzoeker, IQ healthcare, Radboudumc Tijn Kool MD PhD, senior onderzoeker, IQ healthcare, Radboudumc
Link: https://www.nfu-ehealth.nl/documenten/20170615Rapport_mijnRadboud.pdf
Auteur: Hooghiemstra AM Wesselman LMP Franken L Schreuder van der Flier W Lemstra AW
Link: https://www.nfu-ehealth.nl/projecten/
Auteur: Dr. M. Jager Dr. M.M.H. Lahr Prof. dr. E. Buskens Dr. K. Wynia
Link: https://www.nfu-ehealth.nl/projecten/alle-projecten/e-health-partnership/
Auteur: Tekst Prof. dr. Marlies Schijven Drs. Anneloek Rauwerdink Drs. Mirjam van Velthuizen-Lormans Redactiecommissie Prof. dr. Marlies Schijven Prof. dr. Erik Buskens Prof. dr. Niels Chavannes Prof. dr. Jan Hazelzet Dr. Tijn Kool Dr. Pieter Kubben Prof. dr. Wouter van Solinge Prof. dr. Irma Verdonck-de Leeuw Nynke Venema-Taat Dr. Maarten Lahr Dr. Marise Kasteleyn Ing. Erik Zwarter Prof. dr. Pim Assendelft Mr. Vivian Hoogland Drs. Hyleco Nauta Drs. Peter van Felius
Link: https://www.nfu-ehealth.nl/visie/
Auteur: Nanette Stevens
Link: https://www.nfu-ehealth.nl/documenten/Onderzoek_activatie_Mijn_Dossier_ICK.pdf
Auteur: Paul van der Boog
Link: https://www.nfu-ehealth.nl/projecten/alle-projecten/medical-dashboard/
Auteur: Mireille Bekker
Auteur: A. Rauwerdink,, N. Venema-Taat, D. Van Dam, I.M. Verdonck-de Leeuw, P. van Felius, E. Buskens, M.M.H. Lahr, N.H. Chavannes, M.J. Kasteleyn, J.A. Hazelzet, E. Zwarter, R.B. Kool, W.J.J. Assendelft,, P.L. Kubben, V. Hoogland, W.W. Van Solinge, H.H. Nauta, M.P. Schijven.
Link: https://www.nfu-ehealth.nl/documenten/posterhimms172geheel.pdf
Auteur: Dirkjan Kauw, Mark Schuuring
Auteur: Hans van den Heuvel
Auteur: Mark Schuuring
Auteur: First presenter: Mark Schuuring, last presenter B.J. Bouma
Auteur: Sanne Nijhof Merel van der Vlist
Auteur: M.P. Schijven
Auteur: Sanne Nijhof en Merel van der Vlist
Auteur: Dirkjan Kauw, Mark Schuuring
Auteur: MD Boonstra GJ Navis R Westerhuis SA Reijneveld AF de Winter
Link: https://www.nfu-ehealth.nl/documenten/Co-creation_of_a_patient_portal.pdf
Auteur: Sanne Nijhof en Merel van der Vliest
Auteur: Annemiek Silven Tobias Bonten
Link: https://www.nfu-ehealth.nl/projecten/alle-projecten/medical-dashboard/
Auteur: Hans van den Heuvel
Auteur: Mireille Bekker
Auteur: MD Boonstra GJ Navis2 R Westerhuis SA Reijneveld AF de Winter
Link: https://www.nfu-ehealth.nl/documenten/PosterDublin.pdf
Auteur: Dr. Paul van der Boog (Internist-nefroloog), projectleider Medical Dashboard (LUMC).
Auteur: Tobias Bonten en Eline Meijer
Auteur: Marlies Schijven
Link: https://twitter.com/NFU_eHealth/status/933679489044926464
Auteur: Mark Schuuring, Dirk-Jan Kauw
Auteur: Margot Jager, Maarten Lahr, Erik Buskens, Sophie Spoorenberg en Klaske Wynia.
Link: https://www.nfu-ehealth.nl/projecten/alle-projecten/e-health-partnership/
Auteur: Sanne Nijhof en Merel van der Vlist
Auteur: Tamar van Raalte
Link: https://www.umcutrecht.nl/nl/Subsites/Publiekslezingen/Archief/Lezingen-uit-2018
Auteur: Prof. dr. Marlies Schijven
Link: https://www.zorg-en-ict.nl/seminar/Q200
Auteur: Margot Jager, Maarten Lahr, Erik Buskens, Sophie Spoorenberg en Klaske Wynia
Auteur: First presenter: Dirkjan Kauw, last presenter: Mark Schuuring
Auteur: First presenter: Dirkjan Kauw, last presenter: Mark Schuuring
Auteur: First presenter: Dirkjan Kauw, last presenter: Mark Schuuring
Auteur: Philip Scheuer Marise Kasteleyn
Link: https://www.nfu-ehealth.nl/projecten/alle-projecten/changing-mind-metabolis
Auteur: First presenter Dirkjan Kauw, last presenter Mark Schuuring
Auteur: Marlies Schijven
Auteur: Mireille Bekker en Hans van den Heuvel
Link: https://www.youtube.com/watch?v=XaZwR-X8_sM
Auteur: First presenter: Mark Schuuring, last presenter B.J. Bouma
Auteur: Sanne Nijhof en Merel van der Vlist
Auteur: Marlies Schijven
Auteur: Hans van den Heuvel Mireille Bekker
Auteur: Astrid Hooghiemstra (projectleider
Link: https://www.alzheimercentrum.nl/forums/
Auteur: Liza van Wijngaarden (BSL), umc e-health team, projectleiders, sprekers en stuurgroep hebben allen een bijdrage geleverd.
Link: https://www.slotmanifestatie-ehealth.nl/documentatie/
Auteur: Pieter Kubben Michel Dumontier Andre Dekker
Link: http://www.clinicaldatasciencebook.com/
Auteur: Dirk Ubbink
Link: http://onderwijs1.amc.nl/cmb/coen/samenbeslissenv2/story_html5.html
Auteur: Jan Hendrik Leopold
Link: https://www.nfu-ehealth.nl/e-health-toolkit/kennisbank/
Auteur: Dirk Ubbink et al.
Link: http://onderwijs1.amc.nl/cmb/tim/gedeelde%20besluitvormingV2/story_html5.html
Auteur: A.V. Silven, T.N. Bonten, N.H. Chavannes
Link: https://www.nfu-ehealth.nl/e-health-toolkit/kennisbank/
Auteur: Pieter Kubben Margot Heijmans
Link: https://www.nfu-ehealth.nl/e-health-toolkit/kennisbank/
Auteur: Nanette Stevens (projectleider)
Link: https://www.nfu-ehealth.nl/e-health-toolkit/applicaties/
Auteur: Marco Boonstra
Link: https://youtu.be/_yClPxUkaJs
Auteur: SKIPR
Link: https://youtu.be/5k3jNqcQ3SQ
Auteur: Diverse betrokkenen van het programma
Link: https://www.nfu-ehealth.nl/filmpjes
Auteur: Willeke Mennen (Blue Button) Astrid Hooghiemstra (Competenties en vaardigheden voor e-health bij dementie) Jacob Sont (patient coach) Esther Metting (Persoonlijk gezondheidsdossier “Look and Feel”) Marco Boonstra (E-health ondersteuning voor dialysepatiënten met lage gezondheidsvaardigheden) Margot Jager (E-Health partnership) Margot Heijmans (Telemonitoring en big data) Brechje Schreinemakers (Communicatie met patiënten via het patiëntenportaal) Dirk Ubbink (Zorgverlener en patient lere
Auteur: projectleider Mireille Bekker + zwangere deelnemer aan de studie + Zilveren Kruis:
Link: https://www.youtube.com/watch?v=859m3IXT940
Verslagen
Eindverslag
In 2014 werd door Edith Schippers, toenmalig minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, het Citrienfonds opgericht om de umc's te ondersteunen in het ontwikkelen van toekomstbestendige zorg. Eén van de vijf programmalijnen was het programma e-Health, getiteld ' Van e-Health naar p=Health 'persoonsgerichte zorg'. Hierin werkten de umc's gezamenlijk aan diverse projecten; met als doel richting te kunnen geven aan gezondheidszorg onderzoek, onderwijs en innovatie in het zich snel ontwikkelende digitale zorglandschap. Hiertoe werden twee programmalijnen ingericht: ‘digitale interactie’ en ‘digitale verbondenheid’. Binnen het thema ‘ digitale interactie’ was er specifiek aandacht voor het optimaliseren van de samenwerking en interactie tussen patiënt (als partner) en zorgverlener. Hier stond organisatie, facilitatie en verlening van persoonsgerichte zorg en zelfzorg voorop. Binnen het thema ‘digitale verbondenheid’ werd gewerkt aan het beter ontsluiten en beschikbaar stellen van informatie door samenwerkingsverbanden voor, en met, patiënten. Er werd gewerkt in stuurgroepbijeenkomsten en werkplaatssessie, waarin diverse (kennis)partners in 'spiegelgroepen' participeerden. Naast ontwikkeling en uitvoering stond steeds het bewaken van de kwaliteit van de gekozen e-health oplossingen ('evidence-based e-health') waaraan gewerkt werd, en bewaking van de resultaten centraal.
Het programma liep van juni 2016 tot en met december 2018. In elk umc werd gewerkt aan 3-4 projecten passend binnen de genoemde programmalijnen. In deze looptijd ontstond een krachtig netwerk tussen de umc’s, maar ook met diverse ziekenhuisorganisaties, belangenverenigingen, samenwerkingsorganisaties en koepels. Gekozen projecten in deze lijnen werden geselecteerd omdat zij volgens de stuurgroepleden van het programma geacht werden meetbaar te kunnen bijdragen aan de 11 vooraf opgestelde programmadoelen, de 'programma deliverables'. Eén van deze 'deliverables' is het NFU visiedocument e-health. Dit rapport, de lijst van ‘ programma deliverables’, en het daarop geënte programmaresultaat van de diverse projecten kunt u terugvinden op de programma website https://www.nfu-ehealth.nl