VITALIS - Voeding voor Initiatief: Transdisciplinair onderwijs voor een Adequate preventieve Leefstijl In Senioriteit

Hoe dieper senioren in het dal van ondervoeding raken, des te moeilijker ze weer de top van vitaliteit bereiken, zowel fysiek, mentaal als sociaal. De oorzaken en gevolgen van ondervoeding zijn soms moeilijk te onderscheiden. Vaak is sprake van een negatieve vicieuze cirkel. Ondervoeding ontstaat multifactorieel en moet multifactorieel voorkomen worden. Je hebt niets aan drinkvoeding met extra eiwitten (de bouwstoffen van spieren) als er ook sprake is van eenzaamheid of pijn. En je hebt niets aan krachttraining als er sprake is van een lage eiwitinname door (stress door) financiële problemen of een gebrek aan voedingskennis. Om die reden is onze visie dan ook dat studenten van de opleidingen Diëtetiek, Fysiotherapie, Social Work, Sportkunde en Verpleegkunde in hun vormingsfase al leren elkaar te vinden, elkaars expertise te gebruiken en de eigen professionele grenzen te onderkennen. Oftewel, hen breder opleiden tot zogenaamde T-shaped professionals die integraal én persoonsgericht ondervoeding bij senioren wíllen voorkomen door aandacht te besteden aan de vier meest relevante pijlers van Het Leefstijlroer van de Vereniging Arts en Leefstijl, gelinkt aan de determinanten van ondervoeding: voeding, beweging, ontspanning en sociaal welzijn. VITALIS beoogt daarmee bij te dragen aan de universele, selectieve en geïndiceerde preventie van ondervoeding bij senioren als onderdeel van vitaal ouder worden in de wijk, door het transdisciplinair opleiden van toekomstige zorg- en welzijnsprofessionals. Het hoofddoel is daarbij: het binnen VITALIS in co-creatie ontwikkelde transdisciplinaire onderwijsaanbod rond voeding, beweging, ontspanning en sociaal welzijn leidt tot een verbetering in de attitude, kennis en vaardigheden ten aanzien van de integrale preventie van ondervoeding bij senioren van hbo-studenten Diëtetiek, Fysiotherapie, Social Work, Sportkunde en Verpleegkunde. Het uitgangspunt is de Richtlijn Ondervoeding - herkenning, diagnosestelling en behandeling van ondervoeding bij volwassenen. Deze wetenschappelijke onderbouwde, interdisciplinaire richtlijn voor met name zorgverleners geeft ons als projectgroep voldoende richting om van daaruit te transformeren naar een transdisciplinaire aanpak, aangevuld door aanknopingspunten in de voor ondervoeding vastgestelde zorgprofielen in de Artsenwijzer Diëtetiek. Hierbij zoeken we bij VITALIS door middel van een klankbordgroep expliciet de verbinding op met senioren zelf en welzijnsprofessionals. Hoewel wij als docenten en deels praktijkprofessionals bepaalde inhoudelijke kennis hebben, is het van belang om aan te sluiten bij persoonlijke en contextuele factoren van degenen om wie het draait (senioren) en voor degenen die erin onderwezen gaan worden (studenten). We gebruiken hierbij de principes van co-creatie middels actieonderzoek en bouwen voort op wat hierover bekend en beschreven is, specifiek rond transdisciplinair onderwijs. Hierin zijn wij als docenten zelf degenen die het mede ontwikkelen, implementeren, evalueren en verder dissemineren. Participatief actieonderzoek motiveert en faciliteert daarmee deelnemers zelf invloed uit te oefenen op hun eigen professionele activiteiten. Organisatorisch vallen onze activiteiten onder drie werkpakketten die gezamenlijk moeten leiden tot het hoofddoel van VITALIS. In Werkpakket 1 verzamelen we beschikbaar onderwijs rondom de preventie van ondervoeding bij senioren rond voeding, beweging, ontspanning en sociaal welzijn, alsook onderwijs rondom transdisciplinaire competentieontwikkeling. Hierna zetten we het verzamelde onderwijs om in een waaier van synergetische, transdisciplinaire onderwijsmogelijkheden om in te kunnen zetten. In Werkpakket 2 implementeren we dit onderwijsaanbod op verschillende manieren op verschillende plekken, afhankelijk van de juiste contextuele ‘fit’ in de opleiding c.q. hogeschool. Ook meten we het rendement van deze implementatie op het gebied van attitude, kennis en vaardigheden. Het meten van verbeteringen op attitude, kennis en vaardigheden doen we door middel van gestandaardiseerde vragenlijsten die gangbaar zijn binnen onderzoek naar transdisciplinair onderwijs. Waar van toepassing, maken we ook gebruik van de bestaande toetsing bij het onderwijsonderdeel dat we naar een transdisciplinair niveau hebben gebracht in de verschillende proeftuinen per opleiding en hogeschool. Ook maken we gebruik van de reguliere evaluatiesystemen en -vormen van de opleidingen. Vanuit Werkpakket 3 besteden we gedurende het hele project aandacht aan communicatie over en borging van onze inspanningen. We doen dat op drie gebieden: (1) Bestendiging in deelnemende hogescholen (korte termijn); (2) Disseminatie naar andere hogescholen en opleidingen (lange termijn); en (3) Borging in opleidings- en beroepsprofielen (langere termijn). We zetten daarbij onze inspanningen voor meer transdisciplinair onderwijs rond een preventieve leefstijl voort in het door ons op te zetten Landelijk Overleg Leefstijl in Opleidingen.