Mobiele menu

ABIDE: Alzheimer’s Biomarkers in Daily Practice

In het ABIDE-project optimaliseerden we het diagnostisch traject door 

  1. te onderzoeken welke toepassing van diagnostische tests (bijvoorbeeld MRI-scan, via hersenvocht of PET-scan) het beste werkt,
  2. statistische modellen te ontwikkelen die de interpretatie van de testuitslagen voor de individuele patiënt vergemakkelijken,
  3. een kijkje in de spreekkamer te nemen om te luisteren wat er besproken wordt tussen arts en patiënt/mantelzorger. 

Op basis van deze resultaten ontwikkelden we de ADappt; een prototype van een app die het diagnostisch proces ondersteunt. De ADappt heeft 3 onderdelen; (i) een gespreksstarter voor patiënten/mantelzorgers en dokters om het gesprek over diagnostiek aan te gaan: wat verwacht de patiënt? wat is er mogelijk? Wat leer je daarvan, en wat blijft onzeker? (ii) Een risico calculator die op basis van test resultaten het risico op dementie berekent en (iii) een uitslagpagina ontwikkeld voor en door patiënten en mantelzorgers.

Parelproject

Dit project ontving op 24 oktober 2019 een ZonMw Parel voor de behaalde resultaten. Lees meer op de Parelpagina

Meer informatie

Producten

Titel: Diagnostic performance of Elecsys immunoassays for cerebrospinal fluid Alzheimer's disease biomarkers in a nonacademic, multicenter memory clinic cohort: The ABIDE project
Auteur: Willemse, Eline A.J., van Maurik, Ingrid S., Tijms, Betty M., Bouwman, Femke H., Franke, Andreas, Hubeek, Isabelle, Boelaarts, Leo, Claus, Jules J., Korf, Esther S.C., van Marum, Rob J., Roks, Gerwin, Schoonenboom, Niki, Verwey, Nicolaas, Zwan, Marissa D., Wahl, Simone, van der Flier, Wiesje M., Teunissen, Charlotte E.
Magazine: Alzheimer's & Dementia
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6215060/
Titel: Diagnostic performance of Elecsys immunoassays for cerebrospinal fluid Alzheimer's disease biomarkers in a nonacademic, multicenter memory clinic cohort: The ABIDE project
Auteur: Willemse, Eline A.J., van Maurik, Ingrid S., Tijms, Betty M., Bouwman, Femke H., Franke, Andreas, Hubeek, Isabelle, Boelaarts, Leo, Claus, Jules J., Korf, Esther S.C., van Marum, Rob J., Roks, Gerwin, Schoonenboom, Niki, Verwey, Nicolaas, Zwan, Marissa D., Wahl, Simone, van der Flier, Wiesje M., Teunissen, Charlotte E.
Magazine: Alzheimer's & Dementia
Titel: Dokter, heeft mijn moeder dementie?
Auteur: Scheltens P, Gillissen F, Bouwman FH, van der Flier WM.
Magazine: Nederlands Tijdchrift voor Geneeskunde
Link: https://www.ntvg.nl/artikelen/dokter-heeft-mijn-moeder-dementie
Titel: Diagnostic dilemmas in Alzheimer's disease: Room for shared decision making
Auteur: van der Flier, Wiesje M., Kunneman, Marleen, Bouwman, Femke H., Petersen, Ronald C., Smets, Ellen M.A.
Magazine: Alzheimer's & Dementia
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29067336
Titel: Personalized risk for clinical progression in cognitively normal subjects—the ABIDE project
Auteur: van Maurik, Ingrid S., Slot, Rosalinde E. R., Verfaillie, Sander C. J., Zwan, Marissa D., Bouwman, Femke H., Prins, Niels D., Teunissen, Charlotte E., Scheltens, Philip, Barkhof, Frederik, Wattjes, Mike P., Molinuevo, Jose Luis, Rami, Lorena, Wolfsgruber, Steffen, Peters, Oliver, Jessen, Frank, Berkhof, Johannes, van der Flier, Wiesje M.
Magazine: Alzheimer's research & therapy
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6466790/
Titel: Het belang van adequate communicatie
Auteur: Niki Schoonenboom & Charlotte Teunissen
Magazine: MEDIDACT
Link: https://medidact.com/neurologie/csf-biomarkers-diagnostiek-ziekte-alzheimer/
Titel: Lumbar puncture in patients with neurologic conditions
Auteur: Babapour Mofrad, Rosha, Bouwman, Femke H., Slot, Rosalinde E.R., Timmers, Tessa, van der Flier, Wiesje M., Scheltens, Philip, Teunissen, Charlotte E.
Magazine: Alzheimer's & Dementia
Titel: Clinician-patient communication during the diagnostic workup: The ABIDE project
Auteur: Visser, Leonie N.C., Kunneman, Marleen, Murugesu, Laxsini, van Maurik, Ingrid, Zwan, Marissa, Bouwman, Femke H., Schuur, Jacqueline, Wind, Hilje A., Blaauw, Marjolijn S.J., Kragt, J.Jolijn, Roks, Gerwin, Boelaarts, Leo, Schipper, Annemieke C., Schooneboom, Niki, Scheltens, Philip, van der Flier, Wiesje M., Smets, Ellen M.A.
Magazine: Alzheimer's & Dementia
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6667786/
Titel: Biomarker-based prognosis for people with mild cognitive impairment (ABIDE): a modelling study
Auteur: van Maurik, Ingrid S, Vos, Stephanie J, Bos, Isabelle, Bouwman, Femke H, Teunissen, Charlotte E, Scheltens, Philip, Barkhof, Frederik, Frolich, Lutz, Kornhuber, Johannes, Wiltfang, Jens, Maier, Wolfgang, Peters, Oliver, Rüther, Eckart, Nobili, Flavio, Frisoni, Giovanni B, Spiru, Luiza, Freund-Levi, Yvonne, Wallin, Asa K, Hampel, Harald, Soininen, Hilkka, Tsolaki, Magda, Verhey, Frans, Kloszewska, Iwona, Mecocci, Patrizia, Vellas, Bruno, Lovestone, Simon, Galluzzi, Samantha, Herukka, Sanna-Kaisa
Magazine: Lancet Neurology
Link: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1474442219302832?via%3Dihub
Titel: Interpreting Biomarker Results in Individual Patients With Mild Cognitive Impairment in the Alzheimer’s Biomarkers in Daily Practice (ABIDE) Project
Auteur: van Maurik, Ingrid S., Zwan, Marissa D., Tijms, Betty M., Bouwman, Femke H., Teunissen, Charlotte E., Scheltens, Philip, Wattjes, Mike P., Barkhof, Frederik, Berkhof, Johannes, van der Flier, Wiesje M.
Magazine: JAMA Neurology
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29049480
Titel: Assessment of the appropriate use criteria for amyloid PET in an unselected memory clinic cohort: The ABIDE project
Auteur: de Wilde, Arno, Ossenkoppele, Rik, Pelkmans, Wiesje, Bouwman, Femke, Groot, Colin, van Maurik, Ingrid, Zwan, Marissa, Yaqub, Maqsood, Barkhof, Frederik, Lammertsma, Adriaan A., Biessels, Geert Jan, Scheltens, Philip, van Berckel, Bart N., van der Flier, Wiesje M.
Magazine: Alzheimer's & Dementia
Link: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1552526019351246?via%3Dihub
Titel: Diagnostiek van de ziekte van Alzheimer
Auteur: van der Flier, Wiesje M.
Magazine: Neuropraxis
Link: https://link.springer.com/article/10.1007/s12474-018-00205-z
Titel: Amyloïd-PET bij patiënten met de ziekte van Alzheimer
Auteur: Scheltens P, Zwan M, Ossenkoppele R, Bouwman F, van Berckel BN
Magazine: Nederlands Tijdchrift voor Geneeskunde
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28145213
Titel: Association of Amyloid Positron Emission Tomography With Changes in Diagnosis and Patient Treatment in an Unselected Memory Clinic Cohort
Auteur: de Wilde, Arno, van der Flier, Wiesje M., Pelkmans, Wiesje, Bouwman, Femke, Verwer, Jurre, Groot, Colin, van Buchem, Marieke M., Zwan, Marissa, Ossenkoppele, Rik, Yaqub, Maqsood, Kunneman, Marleen, Smets, Ellen M. A., Barkhof, Frederik, Lammertsma, Adriaan A., Stephens, Andrew, van Lier, Erik, Biessels, Geert Jan, van Berckel, Bart N., Scheltens, Philip
Magazine: JAMA Neurology
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29889941
Titel: Communicating uncertainties when disclosing diagnostic test results for (Alzheimer's) dementia in the memory clinic: The ABIDE project
Auteur: Visser, Leonie N. C., Pelt, Sophie A. R., Kunneman, Marleen, Bouwman, Femke H., Claus, Jules J., Kalisvaart, Kees J., Hempenius, Liesbeth, Beer, Marlijn H., Roks, Gerwin, Boelaarts, Leo, Kleijer, Mariska, Flier, Wiesje M., Smets, Ellen M. A., Hillen, Marij A.
Magazine: Health expectations
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31638322
Titel: Clinicians' views on conversations and shared decision making in diagnostic testing for Alzheimer's disease: The ABIDE project
Auteur: Kunneman, Marleen, Smets, Ellen M.A., Bouwman, Femke H., Schoonenboom, Niki S.M., Zwan, Marissa D., Pel-Littel, Ruth, van der Flier, Wiesje M.
Magazine: Alzheimer's & Dementia
Titel: Alzheimer's biomarkers in daily practice (ABIDE) project: Rationale and design
Auteur: de Wilde, Arno, van Maurik, Ingrid S., Kunneman, Marleen, Bouwman, Femke, Zwan, Marissa, Willemse, Eline A.J., Biessels, Geert Jan, Minkman, Mirella, Pel, Ruth, Schoonenboom, Niki S.M., Smets, Ellen M.A., Wattjes, Mike P., Barkhof, Frederik, Stephens, Andrew, van Lier, Erik J., Batrla-Utermann, Richard, Scheltens, Philip, Teunissen, Charlotte E., van Berckel, Bart N.M., van der Flier, Wiesje M.
Magazine: Alzheimer's & Dementia
Titel: Diagnostiek van dementie: praktijkvariatie in Nederlandse geheugenpoliklinieken
Auteur: Marleen Kunneman · Femke H. Bouwman · EllenM. A. Smets · WiesjeM. van der Flier
Magazine: Neuropraxis
Link: https://link.springer.com/article/10.1007/s12474-018-00203-1
Titel: Applying the ATN scheme in a memory clinic population
Auteur: Altomare, Daniele, de Wilde, Arno, Ossenkoppele, Rik, Pelkmans, Wiesje, Bouwman, Femke, Groot, Colin, van Maurik, Ingrid, Zwan, Marissa, Yaqub, Maqsood, Barkhof, Frederik, van Berckel, Bart N., Teunissen, Charlotte E., Frisoni, Giovanni B., Scheltens, Philip, van der Flier, Wiesje M.
Magazine: Neurology
Titel: Patients' and caregivers' views on conversations and shared decision making in diagnostic testing for Alzheimer's disease: The ABIDE project
Auteur: Kunneman, Marleen, Pel-Littel, Ruth, Bouwman, Femke H., Gillissen, Freek, Schoonenboom, Niki S.M., Claus, Jules J., van der Flier, Wiesje M., Smets, Ellen M.A.
Magazine: Alzheimer's & Dementia
Titel: Conversation starter
Auteur: W.M. van der Flier, N.C. Visser
Link: https://www.alzheimercentrum.nl/professionals/adappt/
Titel: ADappt
Auteur: van der Flier
Link: http://abide-marketing.accept.acato.nl/
Titel: ADappt
Auteur: Wiesje van der Flier
Link: http://www.adappt.health
Titel: De computer berekent hoe ziek je wordt
Auteur: Liza van Lonkhuyzen & Derk Stokmans
Magazine: NRC Handelsblad
Titel: Ruggenprik
Auteur: Rosha Babapour Mofrad, Wiesje van der Flier, Ellen Smets, Leonie Visser, Femke Bouwman, Charlotte Teunissen
Link: https://vimeo.com/271844980/1d6f4734cb
Titel: Lumbar puncture in patients with neurologic conditions
Auteur: Babapour Mofrad, Rosha, Bouwman, Femke H., Slot, Rosalinde E.R., Timmers, Tessa, van der Flier, Wiesje M., Scheltens, Philip, Teunissen, Charlotte E.
Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28603767
Titel: Het Alzheimermysterie
Auteur: Wiesje van de Flier, Philip Scheltens, Geert Jan Biessels, Niels Prins
Titel: Optimising biomarkers in cerebrospinal fluid: How laboratory reproducibility improves the diagnosis of Alzheimer’s disease
Auteur: Eline Willemse
Link: http://hdl.handle.net/1871/55782

Verslagen


Eindverslag

Met behulp van drie soorten diagnostische tests (MRI-scan, via hersenvocht of PET-scan) kunnen artsen bepalen of iemand kenmerken van de ziekte van Alzheimer heeft. Maar voor dokters is het vaak onduidelijk wanneer ze welke test moeten gebruiken. Bovendien betrekken zij patiënten en hun naasten nog te weinig bij keuzes rondom diagnostiek. Verder weten dokters niet goed hoe ze een testuitslag moeten vertellen aan een patiënt. In dit project worden deze problemen aangepakt door de beste toepassingen van MRI-scans, hersenvochtbepaling en PET-scans te selecteren, patiënten en mantelzorgers te betrekken bij diagnostische dilemma’s, beslisregels voor artsen te maken om te kiezen welke test wanneer nodig is en de communicatie met de patiënt over de testuitslagen te verbeteren. De resultaten van het onderzoek worden daadwerkelijk ingevoerd in Nederlandse geheugenpoli’s. ABIDE wordt uitgevoerd door een groep onderzoekers, zorgorganisaties en bedrijven, waaronder VUmc, AMC, UMCU en tien geheugen poli’s.
Met behulp van drie soorten diagnostische tests (MRI-scan, via hersenvocht of PET-scan) kunnen artsen bepalen of iemand kenmerken van de ziekte van Alzheimer heeft. Maar voor dokters is het vaak onduidelijk wanneer ze welke test moeten gebruiken. Bovendien betrekken zij patiënten en hun naasten nog te weinig bij keuzes rondom diagnostiek. Verder weten dokters niet goed hoe ze een testuitslag moeten vertellen aan een patiënt. In dit project worden deze problemen aangepakt door de beste toepassingen van MRI-scans, hersenvochtbepaling en PET-scans te selecteren, patiënten en mantelzorgers te betrekken bij diagnostische dilemma’s, beslisregels voor artsen te maken om te kiezen welke test wanneer nodig is en de communicatie met de patiënt over de testuitslagen te verbeteren. De resultaten van het onderzoek worden daadwerkelijk ingevoerd in Nederlandse geheugenpoli’s. ABIDE wordt uitgevoerd door een groep onderzoekers, zorgorganisaties en bedrijven, waaronder VUmc, AMC, UMCU en tien geheugenpoli’s. Het project loopt volgens plan.

Kenmerken

Projectnummer:
733050201
Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %
2014
2019
Gerelateerde programma's:
Gerelateerde subsidieronde:
Projectleider en penvoerder:
Prof. dr. W.M.H. van der Flier
Verantwoordelijke organisatie:
Amsterdam UMC - locatie VUmc