Netwerk Palliatieve Zorg Haaglanden - ON2 Oog voor Naasten en Nabestaanden: voor- en nazorg voor naasten rondom het ziekzijn en sterven van hun dierbare, met aandacht voor individuele behoeften, gezondheidsvaardigheden en cultuursensitieve communicatie

Naasten spelen een sleutelrol in het bieden van ondersteuning aan hun dierbaren in de palliatieve fase. Zij pakken deze rol veelal vanzelfsprekend en verliezen hierbij eigen behoeften vaak uit het oog. Naasten zijn hiermee ook medezorgvrager met eigen zorgbehoeften. Na overlijden kan voor nabestaanden het wegvallen van aandacht van zorgverleners de gevoelens van verlies en eenzaamheid versterken. Aandacht na overlijden van júist de zorgverleners is ondersteunend in het rouwproces.

Doel

We willen bereiken dat zorgverleners van de deelnemende organisaties oog hebben voor de naasten van alle patiënten/bewoners die in de palliatieve fase zijn. Zij geven deze naasten voorzorg, en na overlijden nazorg aan nabestaanden, zoals geformuleerd in hun maatwerkplan van aanpak waarin onderdelen van de voorzorg en nazorg zijn beschreven. Zij hebben het geven van structurele aandacht voor naasten en nabestaanden opgenomen in de werkprocessen van de organisatie.

Aanpak/werkwijze

De Oog voor Naasten en Nabestaanden (ON2) methodiek motiveert en ondersteunt zorgverleners om oog te hebben voor de behoeften van de naasten van alle patiënten met een levensverkortende aandoening of kwetsbaarheid. 4 organisaties uit de regio Haaglanden namen deel aan het onderzoek. Alle 4 organisaties hadden hetzelfde implementatieproject: het aanwijzen van een projectambassadeur en manager, kick-off, uitvoeren naastenjourney, opstellen maatwerkplan (plan doorvoeren verbeteringen), uitvoeren acties maatwerkplan (met elke 3 maanden een evaluatie) en een eindevaluatie. We delen de lessen van deze 4 organisaties binnen het Netwerk Palliatieve Zorg Haaglanden.

Samenwerkingspartners

In het Netwerk Palliatieve Zorg Haaglanden participeerden 4 organisaties in het project, te weten: HagaZiekenhuis, Hospice Wassenaar, HWW Zorg en WoonZorgcentra Haaglanden (WZH). De onderzoekers van het Leids Universitair Medisch Centrum ondersteunden deze organisaties.

Resultaten

Deelnemende organisaties geven aan dat zij meer oog hebben voor naasten en nabestaanden. Zij hebben verschillende acties uitgevoerd om de voorzorg en nazorg voor naasten te verbeteren. Deze verbeteringen zijn zo veel mogelijk opgenomen in het beleid en de procedures van de deelnemende organisaties. Voorbeelden van verbeteracties zijn: de ontwikkeling van cultuursensitieve praatkaarten, organisatie van een naastenavond, inbedding van naasten in het zorgdossier, bestaande scholing voor vrijwilligers en nieuwe zorgverleners verrijkt met oog voor naasten, werkafspraken aangepast en ON2 als vast agendapunt op de agenda voor diverse overleggen. 

Organisaties ontwikkelden zelf materialen die hen hielpen om de zorg voor naasten en nabestaanden te verbeteren (gaat dan vooral om praatkaarten en documenten/checklisten). Daarnaast gebruiken we hun feedback voor de verbeterde versie van de Oog voor Naasten-toolkit; een interactieve website die organisaties aan de hand neemt bij het doorlopen van het project en de verschillende stappen. 

We deelden de lessen van de deelnemende organisaties in het programmaoverleg en de nieuwsbrieven van het Netwerk Palliatieve Zorg, zodat ook niet-deelnemende organisaties meer te weten konden komen over het belang van het hebben van oog voor naasten en nabestaanden. Verder organiseren we op consortiumniveau (Propallia) een inspiratiebijeenkomst om organisaties enthousiast te maken om met dit onderwerp aan de slag te gaan.